به گزارش « سراج24»ایران اسلامی در سالی که گذشت متفاوت ترین تجربه های عرصه سیاست خارجی را از آن خود کرد. انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی طیف اعتدالیون در ایران، زمینه ورود طیف متفاوتی از سیاستگذاران عرصه سیاست خارجی را فراهم آورد. حسن روحانی که خود تجربه کار و آزمون در عرصه سیاست خارجی را داشت با انتخاب محمد جواد ظریف به دنبال تحول در روند سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب های کلی و از پیش تعیین شده بود. در این میان بیش از هر موضوعی مسئله برنامه هسته ای ایران و مختومه نمودن پرونده آن یک بار برای همیشه، توام با اخذ حقوق حقه هسته ای ایران و تلاش برای رفع همه تحریم ها مورد توجه تیم جدید قرار گرفت. این مهم بیش از هر موضوع دیگری مسئله ارتباط و مذاکره مستقیم با قدرت های بزرگ بین المللی و در راس آن ایالات متحده را در دستور کار قرار داد.
اگر چه شرایط حاضر در عرصه نظام بین الملل، هژمونی بی چون و چرا و همه جانبه ایالات متحده را به چالش کشیده است اما نمی توان منکر نقش مهم و تعیین کننده آمریکا در مدیریت امور جهانی و نفوذ گسترده آن بر سایر کشورها و قدرت های جهانی شد. این مسئله حل پرونده هسته ای ایران را پیچیده و چندوجهی نموده است.
وزارت امور خارجه ایران به عنوان مهم ترین متولی پیگیری پرونده هسته ای ایران در سال 1392 تمام اهتمام خود را وقف شفاف سازی در خصوص پرونده هسته ای ایران و رفع نگرانی های جامعه جهانی برای اثبات صلح آمیز بودن برنامه هسته ای خود نمود. تعهدات طرف ایرانی در توافق ژنو، از جمله پذیرش کاهش درصد غنی سازی اورانیوم، عدم راه اندازی سانتریفیوژهای جدید و موافقت با نظارت ماموران آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز شاهدی بر این مدعاست.
در مقابل، سوگیری ایالات متحده در مورد پرونده هسته ای ایران از روندی یک دست و خطی برخوردار نبوده است. از زمان نخستین دور مذاکرات میان طرفین، مواضع گوناگونی را از جانب مقامات مختلف آمریکایی شاهد بوده ایم. مواضع خصمانه وندی شرمن، سرپرست تیم مذاکره کننده آمریکایی علیه ایرانیان، سخنان اوباما در نشست سالانه موسسه مطالعاتی سابان، انکار پذیرش حق غنی سازی ایران بر خلاف آن چه که در قطعنامه قید شده است و تمدید وضعیت اضطراری ملی در مقابل ایران از یک سو و تلاش جان کری و اوباما برای منصرف نمودن کنگره نسبت به اتخاذ تحریم های جدید علیه ایران و تماس تلفنی اوباما با روحانی از سوی دیگر تنها برخی از نمونه های مواضع متناقض ایالات متحده در مقابل ایران است.
با نگاه به روند تحولات گذشته پیرامون پرونده هسته ای ایران و پیامدهای آن می توان نتیجه گیری کرد که ایالات متحده نتوانسته دستاورد قابل توجهی را عاید خود کند. جمهوری اسلای موفق شده است با اعتمادسازی نگاه جامعه جهانی را نسبت به برنامه هسته ای خود تا حد قابل قبولی بهبود بخشد و ایجاد اجماع بین المللی علیه ایران برای ایالات متحده را بسیار دشوارد نموده است. از سوی دیگر آمریکا نتوانسته ایران را وادار به حذف غنی سازی از چرخه برنامه هسته ای خود بنماید. مواضع و اقدامات ایالات متحده در مورد برنامه هسته ای ایران آن را در مقابل متحدین دیرینه خود یعنی اسرائیل و عربستان سعودی قرار داده است. بدیهی است که هرگونه اصطکاک در روابط میان عربستان و ایالات متحده می تواند پیگیری منافع آمریکا در خاورمیانه را با چالش مواجه نموده و هژمونی جهانی آن را بیش از پیش با چالش مواجه کند. توجه به این نکته نیز خالی از لطف نیست که اختلافات و تعارضات داخلی دولت وکنگره بر سر برنامه هسته ای ایران نیز می تواند در عدم موفقیت ایالات متحده نقش بسزایی داشته باشد.
بحران سوریه نیز یکی دیگر از مواردیست که می تواند نقش غیر قابل انکاری در ارتباط متقابل آمریکا و ایران داشته باشد. پیچیدگی و بسط بحران سوریه خود نشان دهنده ضعف توانمندی طلایه دار قدرت برتر جهانی در اداره امور است. فرسایشی و طولانی شدن جنگ سوریه از یک سوی و پیروزی های ارتش سوریه که مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران است از سوی دیگر، می تواند نشان از پیشبرد منافع ایران در نزدیکی مرزهای متحد ایالات متحده یعنی اسرائیل داشته باشد. از طرفی دیگر نقش غیر قابل انکار روسیه بعنوان قدرتی بزرگ در بحران سوریه که به موازات ایران حرکت می کند و موفقیت آن در ممانعت از آغاز جنگی فاجعه بار، می تواند نمادی دیگر از عدم موفقیت سیاست خارجی آمریکا در سالی که گذشت داشته باشد. به طور کلی نباید این نکته را از ذهن دور داشت که دوری مواضع روسیه و ایالات متحده می تواند در روند مذاکرات ایران با 5+1، در شورای امنیت و سایر عرصه های بین المللی به نفع جمهوری اسلای ایران رقم خورد. تعارض دیدگاه های این دو قدرت در موضوع اوکراین و احتمال الحاق کریمه به روسیه نیز یکی از مهم ترین مواردی است که دو قدرت را درمقابل یکدیگر قرار داده است.
