این روزها دفاع مقدس مظلوم واقع شده و هر کسی به خود اجازه می دهد آن را تنها یک دوره ای از تاریخ ملت ایران معرفی کند. فقط کافی بود تا ابراهیم سینمای ایران، در برنامه هفت به انتقاد از افرادی بپردازد که پول فیلم هایشان را از آن سوی آب ها دریافت می کنند. حالا عده ای چشم شان را بر روی همه خون های ریخته شده بستند و دهانشان را باز کردند.
این اتفاق بهانه ای شد تا به سراغ جهانگیر الماسی هنرپیشه و کارگردان سینمای ایران برویم تا از او بپرسیم حال و روز سینمای دفاع مقدس چگونه است. در زیر ماحصل گفت و گو خبرنگار فرهنگی سراج24 با جهانگیر الماسی را ملاحظه می فرمایید.
آقای الماسی، به اعتقاد شما حال‌وهوای فیلم دفاع‌مقدس در جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی چگونه است؟
نظر کلی من این است که هم انقلاب و هم دفاع‌مقدس در ایران یک تعریف و سبقه تاریخی دارند و ما به حفظ وقایع واقعی و عکس‌العمل این مردم در برابر حضور بیگانگان نیاز داریم تا نشان دهیم چه ذهنیت‌هایی می‌خواستند بر هویت دینی، ملی، مرزهای جغرافیایی و اعتقادی و ثروت ملی ما غلبه کنند. ببنید فیلم دفاع‌مقدس در زمان جنگ تحمیلی مسئولیتی را به عهده سینماگران نهاده بود که هم‌پای رهبری انقلاب، برای حضور نیروهای جوان، مستعد و توانمند در جبهه ها برای مقابله با بیگانگان فراخوان داشته باشند و امروز نیز ساخت فیلم در این ژانر، با توجه به تلاش دشمن در زمینه جنگ نرم بیش از پیش احساس می‌شود که متاسفانه به اعتقاد من ما تا به امروز در حوزه فیلم سازی دفاع‌مقدس هم برای نشان دادن تلاش آن روز رزمندگان و هم تولید فیلم دفاع‌مقدس برای مقابله با جنگ نرم ضعیف کار کرده‌ایم.
خب، چگونه می‌توان با ساخت فیلم‌های دفاع مقدس در حوزه جنگ نرم نیز کار کرد؟
همان‌طور که گفتم امروز جریان‌های متعددی وجود دارند که با راه‌اندازی جنگ نرم علیه ملت ایران، تصمیم دارند هویت دینی و ملی را از آن‌ها بگیرند. پس ما در کنار تزریق نشاط و سرزندگی، تلاش برای زندگی بهتر و رفاه بیشتر برای مردم و حفظ هم‌بستگی دینی و مدنی و تامین تمام بایسته‌هایی که به ساخت یک ملت کمک می‌کند؛ باید با ساخت فیلم‌های دفاع مقدس، گذری داشته باشیم برآنچه بر سرمان آمده است.
چرایی اینکه چطور شد عراق از طریق کشورهای خارجی پذیرفت که به ایران حمله کند؟ سابقه تاریخی جنگ چه بود؟ روحیه واخلاق مردم در آن زمان چگونه بود؟ روش‌های پیروزی در جنگ چه بود؟ اینکه اشکالات و اشتباهات ما در آن سال‌ها چه بوده است؟ و اینکه برای اتحاد ملی در آن سال‌ها چه کرده‌ایم؟ چقدر عقاید سربازان عراقی برای حضور در جنگ منطبق با نیازهای جامعه و فرهنگ و سنت‌شان بوده است و گردانندگان مالی این جنگ تحمیلی با چه وعده‌هایی این سربازان را برای ورود به جنگ علیه ایران تحریک می‌کردند؟
ببینید این‌ها موضوعاتی هستند که ممکن است در آمارهای نهادهای رسمی ما وجود داشته باشد؛ اما خود مردم نیز باید نسبت به موقعیتی که در آن زمان وجود داشت آگاه باشند و اگر ما این موضوعات را در قالب فیلم دفاع‌مقدس به مردم نشان دهیم، باعث خواهد شد که اتحاد دیروز آن‌ها درسی برای اتحاد امروزشان در مقابله با جنگ نرم شود.
نقاط قوت و ضعف ما در این حوزه چه بوده است؟
ببنید یکی از علل توفیق سپاه و ارتش و نیروهای مسلح در جنگ این بود که پشتوانه مردمی داشتند، ولی این موضوع را من هرگز در هیچ فیلمی ندیدم و یا کمتر دیده‌ام که کسی در این رابطه فیلم ساخته باشد در حالی که ما باید در این زمینه فیلم بسازیم تا مردم متوجه شوند که در زمان‌های گذشته با چه اتحادی توانستند موفق شوند. آن زمان یک پیرزن هر چه در خانه‌اش داشت حتی یک تخم مرغ را برای رزمندگان و دفاع از اسلام و انقلاب می‌فرستاد تا سهمی در این دفاع‌مقدس داشته باشد ولی آن‌طرف سلاح‌های شیمیایی و میکروبی تولید و در جنگ علیه ایران استفاده می‌شد. به نظر من عوارض سلاح‌های شیمیایی که در زمان جنگ علیه ما به کار برده شد کمتر در فیلم‌ها به صورت عمقی نشان داده شده‌است.
حتی ببنید ما وقتی با نگاه طنز به عرصه دفاع‌مقدس وارد می‌شویم اولین چیزی را که تخریب می‌کنیم زبان و لهجه و دومین چیز فرماندهی و نظم است در صورتی که لازم نیست در کار طنز همه شخصیت‌ها عقب مانده باشند این‌گونه تاثیرپذیری مردم از سینمای دفاع مقدس کاهش پیدا می‌کند.
به اعتقاد شما از چه طریق می‌توان نقاط ضعف در حوزه فیلم‌سازی دفاع‌مقدس را کاهش داد و به تقویت نقاط قوت پرداخت؟
ببنید اینکه مدیران فرهنگی فقط به فکر حفظ صندلی‌هایشان باشند تا تعداد فیلم‌های تجاری افزایش یابد اصلا چیز خوبی نیست؛ متاسفانه امروز همه سرمایه‌گذاری می‌کنند تا یک سودی از سینما ببرند و اگر این‌گونه نباشد چرخ بخش خصوصی نمی‌چرخد. پس به نظر من برای پررنگ کردن ساخت فیلم در حوزه دفاع مقدس اول باید نگاه‌ها و بینش‌ها تغییر پیدا کند و کسانی که در زمینه تولید فیلم‌های دفاع‌مقدس، مسئولیت می‌پذیرند باید دغدغه‌مند این موضوع باشند.
در کنار این موضوع باید گفت، ضمن حفظ تمام ارزش‌های اخلاقی و معنوی که در زمان‌های گذشته وجود داشت و برای همه ما نیز محترم است، ولی به اعتقاد من ما امروز برای ساخت فیلم دفاع‌مقدس نگاه تازه‌تری می‌خواهیم. ما هرگز روی فیلم‌های دفاع مقدس مطالعه نداشته‌ایم، آثار فرهنگی این فیلم‌ها را بررسی نکرده‌ایم، اصلا مرکز مستقلی در این زمینه وجود ندارد و اگر مرکزی هست به سختی دارد کار می‌کند؛ چون فیلم‌سازان ما اهل مطالعه در این زمینه نیستند. ببنید الان نظام هماهنگ در زمینه فیلم دفاع مقدس وجود ندارد و اوضاع به گونه‌ای است که حرکت فرهنگی و فکری یک ملت، یک نظام و یک سازمان و نهاد مثل جبهه فکری انقلاب اسلامی را، 50 هزار تومان پول در ارتباطات خصوصی به هم می‌ر‌یزند.
شما می‌دانید همه کشورهای دنیا با هالیوود رقابت دارند تا تولید ملی‌شان را از دست ندهند ولی ما برای تولید ملی تنها به انحصاری کردن بازار مصرف سینما پرداخته‌ایم و از جنبه‌های دیگر فاصله گرفته‌ایم. ما هنوز نمی‌دانیم چه فیلمی را باید برای جشنواره‌های خارجی بفرستیم. برخی از مسئولین ما هنوز متوجه کارکرد سینمای دفاع مقدس نیستند، هنوز نمی‌دانند مردم از طریق سینما و تلویزیون چه تاثیری از این فیلم و بازیگران می‌پذیرند. مدیریت‌های فرهنگی ما متوجه تاثیر کارهای‌شان در جامعه نیستند. دولت‌ها با آمدن‌شان به راحتی یک جشنوراه را تعطیل می‌کنند در حالی که مدیران فرهنگی، مجریان فرهنگی هستند و تمام توانمندی‌شان باید در سرعت دادن به حرکت‌ها باشد نه تغییر در استراتژیک‌ها و استراتژیک‌ها باید ثابت باشد و تاکتیک‌های رسیدن به این استراتژی باید با مدیران مختلف تغییر کند. پس بازهم تاکید می‌کنم تنها با تغییر در نگاه‌ها و بینش‌ها و تزریق نگاه تازه می‌توان به بهتر شدن وضعیت فیلم‌های دفاع مقدس کمک کرد.
چگونه می‌توان این نگاه تازه را به سینمای دفاع‌مقدس تزریق کرد؟
به نظر من امروز سوژه‌های خیلی زیادی برای ساخت فیلم دفاع‌مقدس وجود دارد که می‌توان با نگاه تازه‌ای آن‌ها را ساخت. مثلا اینکه مطالبه بازماندگان جنگ چیست؟ چقدر از ایستگاه‌های اتوبوس ما برای مجروحین جنگ ساخته شده؟ چند درصد از آپارتمان‌های ما متوجه این نکته هستند که شاید ممکن است در این خانه یک جانباز جنگ رفت‌وآمد کند؟ چگونه باید به وضعیت جانبازان رسیدگی کنیم؟ اینکه این جنگ، جنگ ملت ایران نبود و ما فقط داشتیم دفاع می‌کردیم؟ و هزار و یک سوژه دیگر. این‌ها همه موضوعاتی است که هم در ارتباط با دفاع‌مقدس است، هم تازگی دارند و هم با مسایل امروز ما پیوند می‌خورند. اینکه فقط دنبال آن باشیم که چند تا انفجار را نشان دهیم کافی نیست، بلکه باید رشادت‌های جوان ایرانی دیروز را به نمایش درآوریم. برخی از این جوانان برای اینکه یک مسیر بمب‌گذاری شده را برای نیروهای اطلاعات پاک کنند شهادت را انتخاب کردند ولی ما به خوبی این رشادت‌ها را نشان نداده‌ایم، پس باید با نگاه تیزبینانه و هوشمندانه به این عرصه ورود پیدا کرد تا سینمای دفاع مقدس بتواند در نسل امروز تاثیر بگذارد.
