اهمیت واژه «سلام» در روابط اجتماعی افراد

به گزارش سراج24؛ محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن کریم، شامگاه گذشته ۱۳مهرماه به مناسبت رحلت نبی مکرم اسلام(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) در چهارمین نشست از نشست مجازی با موضوع «تفسیر سوره ذاریات» اظهار کرد: در آیه ۲۴ این سوره مبارکه خداوند به پیامبر(ص) فرمود که آیا ای پیامبر تو از ماجرای میهمانی حضرت ابراهیم خبر داری؟. خداوند در ادامه این آیه داستان میهمانی حضرت ابراهیم را تعریف می‌کند و می‌گوید که میهمانانی داخل خانه حضرت ابراهیم شدند و با ایشان سلام گفتند و گفت‌وگوی خود را با آن حضرت ادامه دادند.

وی ادامه داد: در واقع این سلام گفتن که در اسلام رواج یافت به نوعی ریشه روانشناختی و روانشناسانه‌ای دارد و گفته شده که انسان‌ها باید در ملاقات‌های خود با یکدیگر در ابتدا از این واژه استفاده و در ادامه ملاقات خود، سخن گفتن با یکدیگر را آغاز کنند. در حقیقت واژه سلام به معنای عافیت و تندرستی و همچنین امنیت و آرامش آمده است و هنگامیکه انسان‌ها با یکدیگر ملاقات می‌کنند، در ابتدا یک نوع دل‌نگرانی در وجود آن‌ها نهفته است که این ملاقات بناست چه اتفاقاتی را در پی داشته باشد، اما استفاده از این واژه با توجه به معنایی که به آن اشاره شد، باعث می‌شود که این دل‌نگرانی‌های بین انسان‌ها برطرف شود و با خیال آسوده‌ای، به گفت‌وگوی خود ادامه دهند.

این مفسر قرآن کریم بیان کرد: در حقیقت استفاده از این واژه تمام روابط اجتماعی را متأثر می‌کند و تغییر می‌دهد، به گونه‌ای که در اسلام گفته شده وقتی کسی شما سلام می‌کند شما نیز موظف هستید که پاسخ او را بدهید. البته که آیات و روایات زیادی در این خصوص وجود دارد که این موضوع را به ما توصیه می‌کند.

انصاری خاطرنشان کرد: حضرت ابراهیم(ع) در جواب میهمانانی که داخل خانه ایشان شدند، گفتند که همواره و پیوسته بر شما سلام باد و به عبارتی ایشان گفتند که همواره برای شما سلامتی را طلب می‌کنم که در حقیقت این روش، روشی است که متقین و محسنین از آن استفاده می‌کنند.

وی اظهار کرد: اگر بخواهم تمام موضوعات و محتواهای قرآن را در یک کلمه توصیف کنم، باید بگویم که تمامی این موضوعات «ارتباط  و رابطه» را برای ما توضیح می‌دهد، به‌گونه‎ای که قرآن کریم که دارای ۶۲۳۶ کلمه است، موضوع تمام این آیات همین ارتباط و رابطه است که در ۴ نوع ارتباط از جمله رابطه ما با خداوند، رابطه انسان با انسان‌، رابطه ما با نفسمان و رابطه ما با طبیعت، می‌گنجد.

صاحب تفسیر مشکاة اضافه کرد: اما در اینجا شاید این سوال ایجاد شود که این ارتباط چه اهمیتی دارد؟ در پاسخ باید گفت که این ارتباط به اندازه‌ای اهمیت دارد که زیباترین تعبیر را در این خصوص نبی مکرم اسلام(ص) گفته‌اند، ایشان فرموده‌اند که «با فضیلت‌ترین شما در میان انسان‌ها، فردی است که می‌تواند ارتباط بهتری برقرار کند».

انصاری عنوان کرد: در حقیقت این موضوع در اسلام و قرآن به اندازه‌ای مهم است که در این سوره و همچنین سوره مبارکه هود در قالب حکایت به شدت به این موضوع می‌پردازد و ظرایف و زیبایی‌های آن را منتقل می‌کند.

میهمان، میهمانی و دعوت برادر مومن از نگاه آیات و روایات

وی بیان کرد: در این میان نیز در ذیل این آیات قرآن کریم، مبحثی را در روایات داریم که با عنوان میهمانی و میهمان که نوعی ارتباط میان انسان‌ها محسوب می‌شود، آمده است. اولین نکته در این خصوص این است که میهمانی به معنای پذیرش دعوت بین دو مسلمان است که اولا به ما توصیه شده است که حتما یکدیگر را دعوت کنید که در حقیقت در کنار اصل میهمانی به اطعام دادن نیز سفارش شده و گفته شده که لذت انسان‎های بزرگ به خوراندن است.

این مفسر قرآن کریم اظهار کرد: پیامبر(ص) فرمودند: «اگر مؤمنی مرا به هر غذایی ولو استخوان باشد، دعوت کند، حتما پاسخ او را اجابت خواهم کرد، زیرا این امر جزو دین است». این در حالی است که روایتی داریم مبنی بر اینکه گفته شده اگر مؤمنی، مؤمن دیگری را به میهمانی دعوت کند و او آن را نپذیرد، آن مؤمن در حق او جفا کرده است.

انصاری اضافه کرد: همچنین وجود مقدس امام‌رضا(ع) نیز فرموده‌اند: «انسان با سخاوت کسی است که اگر به میهمانی دعوت شد، به میهمانی می‌رود و غذایی که برای او می‌آورند را می‌خورد، تا از این طریق به نوعی باب مراوده باز شود، تا آن‌ها نیز به سفره او بیایند».

وی خاطرنشان کرد: طبیعتا افرادی که ایمان بیشتری دارند، به میهمان کردن مؤمن و محبوب خداوند و برادران ایمانی، می‌پردازند که بدیهی است، این دسته از افراد از فضل و جایگاه بیشتری برخوردار هستند. پس از این اصل بابی وجود دارد، مبنی بر اینکه هر میهمانی که به خانه ما می‌آید، حق حرمت و احترام دارد، به‌گونه‌ای که امام صادق(ع) در این خصوص فرمودند: «زمانیکه میهمانی به خانه تو می‌آید، فضیلت بیشتری نسبت به میزبان در او وجود دارد، زیرا وقتی میهمانی وارد خانه تو می‌شود، مغفرت الهی را با خود وارد می‌کند و وقتی از خانه تو خارج می‌شود نیز، گناهان تو و خانواده‌ات را از خانه‌ات خارج می‌کند».

صاحب تفسیر مشکاة بیان کرد: این حقی که در اینجا به آن اشاره شد نیز در رفتار حضرت ابراهیم پیدا بود و با میهمانان خود با احترام و تکریم بیشتری رفتار کردند و پاسخ آن‌ها را دادند و به نوعی با رفتار خود آداب میزبانی از میهمانان را به آموزش می‌دهند که ما امروزه باید این آداب را از این آموزه‌هایی که در قرآن، سیره پیامبران و اهل‌بیت(ع) برای ما آمده است، بیاموزیم.

انصاری بیان کرد: رسول خدا(ص) در این خصوص فرمودند: «از شیوه‌های کرامت و احترام مسلمان به برادر مسلمان خود این است که اگر هدیه‌ای را به او داد، او را بپذیرد و هیچ زحمتی را برای خود در هدیه دادن ایجاد نکنید و افرادی که خود را در این روابط خود را به زحمت می‌اندازند، دوستشان ندارم».

وی عنوان کرد: در این میان می‌توان به آداب میزبانی که از پیامبران برای ما به جا مانده از جمله سلام کردن با احترام به میهمان، از میهمان با احترام پذیرایی کردن، غذا را نزد میهمان بردن، غذا به میهمان تعارف کردن و... اشاره کرد که حضرت ابراهیم(ع) زمانیکه میهمانان به خانه او رفتند، این آداب را در نهایت کمال و احترام رعایت و میهمانان خود را نیز در نهایت احترام و تکریم پذیرایی کردند.