به گزارش سراج24؛ محمد گلریز، خواننده پیشکسوت عرصه موسیقی در گفتوگویی پیرامون مناجاتخوانی در ماه رمضان گفت: هنر ابزاری است که در ماه مبارک رمضان میتواند مردم را ترغیب و تشویق به معنویت کند. زبان هنر میتواند خیلی از مسائل اعتقادی، اجتماعی، عرفانی و توحیدی را به مخاطبان خود منتقل کند. یکی از این هنرهای بزرگ موسیقی است. موسیقی میتواند در قالبهای مناجاتخوانی و آوازهای عرفانی متناسب با این ماه نورانی تولید شود و یکی از قالبهای مؤثر در این زمینه مناجاتخوانی است که دارای پیشینه بسیار قدیمی است. خوانندگان عموماً مناجاتخوانی را در سحر و افطار میخواندند تا مردم بیشتر حالات معنوی و عرفانی را درک کنند. معمولاً این مناجاتخوانیها را خوانندگان مذهبی، تعزیهخوانها و مداحان اجرا میکردند اما رفته رفته خوانندگان معروف موسیقی هم این مناجاتخوانیها و آوازهای عرفانی را با اشعار مذهبی اجرا میکردند.
وی افزود: این فرم از موسیقی سنت ما ایرانیها در این ماه است اما امروزه بسیار کمرنگ شده است و ما کمتر مناجاتخوانی اصیل میشنویم. علت این امر گسترش شبکههای ماهوارهای، فضای مجازی، پخش نوعی دیگری از موسیقی، تولید کم آثار با کیفیت و کمتر پخش شدن این مناجاتخوانی، آوازها و موسیقی با محتوا از سمت صدا و سیما است که ذائقه شنیداری مردم را تحت تأثیر قرار داده است. متأسفانه این آثار، جایگزین آثار قبلی شده است که به نظر من اصلاً حالات مناجات و آوازهای عرفانی که متناسب با ماه مبارک رمضان باید باشد نیست. این است که مسئولان باید توجه ویژهای داشته باشند و پی به اثر این کار ببرند که کارهای سطحی چه تاثیری میتواند در ذهن مخاطب داشته باشد در صورتی که این مناجاتخوانیها میتواند ما را بیشتر به سوی معنویت سوق دهد.
خواننده «صبح پیروزی» ادامه داد: خوشبختانه شاعران بسیار خوبی مثل مولانا، سعدی، حافظ، باباطاهر و... و حتی خیلی از شاعران معاصر چون رهی معیری، شاهرخی، مشفق کاشانی، معلم و... هستند که در این زمینههای معنوی و عرفانی شعر سرودهاند. مخصوصاً یکی از پایههای بسیار قوی مناجاتخوانی شعر است. یکی از شاخصههایی که این مناجات را میخوانند این است که باید خوانندگان با سوز دل و از درون وجودشان این اشعار را بخوانند تا تأثیر بیشتری بر مخاطب داشته باشد.
این پیشکسوت موسیقی پیرامون تغییر ذائقه شنیداری مردم افزود: کسانی که سکاندار هستند باید این فرهنگ غنی را از طریق رسانه و صدا و سیما با تولیدات خوب و کیفی ترویج کنند. مثلاً من آثاری در این زمینه دارم که در پیش و پس از انقلاب تولید شدهاند و در قالب مناجاتخوانی با اشعار مرحوم شاهرخی است یا با مرحوم حاجآقا صبحدل که شاید دهها یا صدها آواز در قالب همین مناجاتخوانی خوانده ام و در آرشیو موسیقی است و خاک میخورد. باید رسانهها با تمام قوا پای کار بیایند و شروع به ساخت تولیدات خوب ویژه ماه مبارک رمضان کنند. در حال حاضر در این زمینه تولیداتی نیست و اگر هست کم است و کسی به این سمت نمیآید.
گلریز ادامه داد: وظیفه ملی، شرعی و عرفی همه است که در این زمینه کار و تبلیغات کنند برای مثال کارهایی که قبلاً خوانده شده هنوز در یاد و خاطره مردم وجود دارد. خداراشکر ما خوانندگان بسیار خوبی داریم که باید از آنها استفاده کنیم. آواز ریشه در تاریخ ایران دارد. ما خوانندگان بزرگی داشتهایم که وقتی آواز میخواندند مردم مات و مبهوت آواز آنها میشدند. مثل مرحوم ادیب خوانساری، طاهرزاده و... که دارای جایگاه والای فرهنگی بودند. ایران مهد خوانندگان آوازی است و در قدیم که خوانندگان ردیف میدانستند این مناجاتخوانی براساس ردیف شکل می گرفت و حساب و کتاب داشت.
وی در این باره افزود: اخیرا به جامعه مداحان پیرامون آموزش ردیفهای آوازی پیشنهادی کردم که تجربهای در این زمینه دارم؛ بیایید این ردیفها را که در آثار شاخص و فاخر مناجاتخوانی و آوازهای عرفانی وجود دارد؛ انتخاب کنید و من درس بدهم. استقبال شد و چندین جلسه در خانه مداحان این کلاسها برگزار شد و مداحان جوان زیادی در این جلسات حضور دارند.
وی پیرامون دستگاههای مورد استفاده رایج در مناجاتخوانی اضافه کرد: به طور کلی از همه دستگاهها و آوازها استفاده میشود اما تعداد کارهایی که در آواز افشاری، دشتی، ابوعطا، مخصوصاً سهگاه و مخالف سهگاه انجام شده است بیشتر است. به هرحال این ردیف دستگاهی گنجینهای است که باید به آن توجه کرد تا رو به فراموشی نرود و برای شناخت و معرفی آن به همگان تلاش کرد.
این خواننده نامآشنا با بیتی از سعدی این گفتوگو را پایان داد:
دنیا مثال بحر عمیقیست پر نهنگ
آسوده عارفان که گرفتند ساحلی