سراج24_مصطفی راهی: از انقلاب اسلامی تا جمهوری اسلامی فاصله بسیار است. انقلاب را از نگاه اسلام اینگونه تبیین کردهاند که: «انقلاب عبارت است از امر به معروف و نهی از منکری که توسط مردمی آگاه، متحول و شعور یافته با انتخاب و اختیار، بهطور همزمان و جمعی در مقابل سلطان یا پادشاه و هیئت حاکمه ستمگر، طی مراحلی خاص برای تغییر در ساختها، نهادها، ارزشهای مسلط و به تعبیری بهتر، احیا سنتهای رسول خدا و اِماته بدعتها، تحریفات و منکرات، که تحت رهبری فردی واجد شرایط، صورت میگیرد .»[۱]
انقلاب اسلامی با مفاهیمی بلندی که به دستان مبارک معمار کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (رحمةاللهعلیه) تولید شده بود به وقوع پیوست و آرمانهایی بلند را برای آینده مردم کشور ایران اسلامی مشخص نمود. مردم در ابتدای مسیر قطعاً کلیات این آرمانها را قبول کردند و امام راحل (رحمةاللهعلیه) را به مدد الهی در این مسیر یاری نمودند تا بنیانگذار حکومتی باشند که میخواهد این آرمانها را محقق سازد اما آنچه مهم است بدان توجه شود ذکر این مطلب است که این کلیات موردقبول اسلام که تا پیش از آن تبدیل به جزئیاتی عملیاتی نشده است تا به کف جامعه منتقل شود و در گوشه گوشهی زندگی مردم ساری و جاری گردد، همیشه در معرض آسیبهایی هستند که میتواند این آرمانهای بلند را تهدید نماید.
انقلاب اسلامی با اعلام استقلال از اندیشههای غربی و شرقی اتکاء خودش را به هیچکدام از این اندیشهها قرار نداده است و از این حیث گاه سعی کرده که در عرصههای مختلف مدیریت جامعه خواهان نسخهای اسلامی باشد تا از آسیبهای روشهای حکومتداری غیر اسلامی محفوظ بماند اما این نکته حائز اهمیت است که این استقلال و اصرار بر آلوده نشدن به روشهای حکومتداری غیر اسلامی، مستلزم تحمل رنجهایی است. گاه ممکن است نداشتن نسخهی عملیاتی در مدیریتهای کلان کشور در عرصههای مختلف ما را به دامان نسخههای غیر اسلامی دیگر کشانده باشد که در جامعهی کنونی کشور آسیبهایی را نیز از این بابت تحمل کرده باشیم همانگونه که امام راحل عظیمالشأنمان (رحمةاللهعلیه) در بیانات خود میفرمایند: «ما از شرّ رضاخان و محمدرضا خلاص شدیم، لکن از شرّ تربیت یافتگان غرب و شرق به این زودیها نجات نخواهیم یافت. اینان برپادارندگان سلطه ابرقدرتها هستند و سرسپردگانی میباشند که با هیچ منطقی خلع سلاح نمیشوند، و هماکنون با تمام ورشکستگیها دست از توطئه علیه جمهوری اسلامی و شکستن این سدّ عظیم الهی برنمیدارند .»[۲]
این یک حقیقت است که اگر ما به همان آرمانهای انقلاب به صورت شعارگونه اکتفاء کنیم و آن را به صورت کاربردی در لایههای مختلف حاکمیت و جامعه رسوخ ندهیم و نسخههای عملیاتی بر مبنای آن تولید نکنیم، بهمرور در اصل آن آرمانها نیز انحراف خواهد افتاد و جامعه از آن دور و به فراموشی سپرده خواهد شد. توصیهی رهبر معظم انقلاب به دانشجویان که در خط مقدم حفاظت از انقلاب و آرمانهای نجاتبخش آن هستند این است که باید در مسیر حفظ انقلاب کوشا باشند آنجا که خطاب به دانشجویان بیان میفرمایند: «عزیزان من! ارتباط با انقلاب را هرچه بیشتر باید مستحکم کرد. ما ملت ایران، در محیط بینالمللی، شأن و جایگاه و هویت خودمان را گم کرده بودیم. انقلاب این هویت و جایگاه و شأن را به ملت ایران برگرداند .»[۳]
اگر جامعهی علمی کشور و بهخصوص دانشجویان، قرار باشد بارِ تحکیم این آرمانها را به عهده بگیرند و آن را در ابعاد مختلف جامعه گسترش دهند و به تعبیری دانشجوی انقلابی واقعی معرفی شوند، ما با یک سوال مواجه خواهیم شد که چه ویژگیهایی را یک دانشجو باید در خود ایجاد نماید و چه مسیری را طی کند که این امر محقق شود؟
در بیانات رهبر معظم انقلاب ما به سه ویژگی اساسی دست پیدا میکنیم که میتواند بهعنوان محورهای اصلی یک دانشجوی انقلابی مطرح گردد و نهایتاً به گستردهسازی آرمانهای انقلاب در کف جامعه کمک دهد.
۱. خودسازی شخصی: برای اینکه بتوان آرمانهای انقلاب را دنبال نمود در گام اول باید باطن و ضمیر انسان پاک و صالح باشد. کسی که نیت پاکی نداشته باشد و جان خود را پیش از هر چیزی با خدا معامله نکرده باشد و گامهایش را برای او برندارد، اقداماتش انقلابی محسوب نخواهد شد. رهبر معظم انقلاب به جوانان دانشجو توصیه میکند: «توصیهی اوّل من به شما جوانهای عزیز، چه دانشجو و چه بقیّهی جوانهایی که از آنها اسم آوردم، مسئلهی خودسازی است؛ خودسازی خیلی مهم است؛ هم در ابعاد فردی، هم در ابعاد جمعی… لغزشگاههای زیادی سر راه ما وجود دارد، بخصوص برای فعّالان مسائل اجتماعی؛ لذا اینها بیشتر به خودسازی احتیاج دارند و نیاز دارند که بُنیهی روحی و معنوی خودشان را قوی کنند. به نظر من وقتی بُنیهی روحی و معنوی شما قوی شد، هم در زمینهی فکر، هم در زمینهی تصمیمگیری، هم در زمینهی عمل، تواناییهای بیشتری پیدا خواهید کرد و ما در نسل جوان به اینها نیاز داریم .»[۴]
۲. تقویت مبانی معرفتی: برای ایجاد استقلال از افکار بیگانه در عرصههای اجتماعی که یکی از اهداف انقلاب اسلامی است، لازم است که مبانی معرفتی و تولیدات دانشی را در جهت همین اهداف در مجامع دانشگاهی دنبال کرد و دانشجوی انقلابی باید دارای این ویژگی باشد در ادامهی همین توصیهها رهبر معظم انقلاب بیان میدارند: «محیطهای جوان از جمله دانشگاه از قدیم آماج آسیبهایی بوده، از جمله دو آسیب بزرگ متوجّه محیطهای جوان بوده که این دو آسیب یکی انفعال است، یکی انحراف است. انفعال یعنی احساس دستبسته بودن، بیفایده بودن، ناامیدی در مقابل حوادث سخت، که این با آن توصیهی قبلی برطرف میشود؛ یعنی معنویّت که تقویت شد، انفعال مطلقاً به وجود نخواهد آمد. انحراف -انحراف فکری، انحراف در مبانی معرفتی- با این توصیه برطرف میشود .»[۵]
۳. آرمانخواهی و مطالبهگری: روح انقلاب اسلامی همان آرمانهای آن است که دفاع از آن در آرمانخواهی و مطالبه کردن آن آرمانها در پهنای جامعه است. تا زمانی که دانشجو بیدار باشد و بر اساس مبانی معرفتی که پیشتر از آن صحبت شد مطالبات خود را در عرصه جامعه که متشکل از حاکمیت و مردم جامعه است دنبال نماید، دانشجو در مسیر انقلاب گام برداشته است و خدمتگذاری بهتر برای انقلاب اسلامی با آن آرمانهای متعالی خواهد بود. رهبر معظم انقلاب نیز دراینباره به دانشجویان توصیه میکنند: «پرچم آرمانخواهی و مطالبهگری را زمین نگذارید؛ … اگر آرمانخواهی وجود نداشته باشد راه را گم میکنیم؛ این آرمانخواهی موجب میشود که ما راه را گم نکنیم و وسط راه، کج و راست و به چپ و راست حرکت نکنیم. این آرمانخواهی را داشته باشید؛ این آرمانهای مهم را: عدالت، استقلال، رفع فساد، درنهایت تمدّن اسلامی. آرمان اصلی و واقعی و نهایی، ایجاد تمدّن اسلامی است؛ اینها را از دست ندهید و اینها را مطالبه کنید و بخواهید روی آن فکر کنید.»
با تورق برگهای زرین انقلاب اسلامی ایران در طول این ۴ دهه، میتوان بهوضوح مشاهده نمود که بیشترین خدمات را به انقلاب اسلامی همین دانشجویانی دادهاند که در مسیر اعتلای آرمانهای انقلاب اسلامی جانبرکف وارد میدانهای سخت شدهاند و این مسیر همچنان باید ادامه پیدا کند.
منابع:
۱. مقاله: «سیاست: آرمانهای انقلاب از دیدگاه امام خمینی (قدس سره)»، اصغر افتخاری، مجله اندیشه حوزه ۱۳۷۷ شماره ۱۲.
۲. صحیفه امام؛ ج ۱۵؛ ص ۴۴۶، پیام به فرهنگیان؛ ۷ دی ۱۳۶۰.
۳. بیانات در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر، ۱۳۷۹/۱۲/۹.
۴. بیانات در ارتباط تصویری با نمایندگان تشکلهای دانشجویی، ۱۳۹۹/۲/۲۸.
۵. همان.
۶. همان.