به گزارش سراج24، رشد فزآینده تکنولوژی‌های ارتباطی هر روز قابلیت‌های زیادی را برای برقراری ارتباط با دیگران در اشکال مختلف فراهم می‌آورد در حالی‌که برخی از این برنامه‌ها با اهداف خاصی همچون ضربه زدن به بنیان‌های فرهنگی جوامع تهیه و توسعه پیدا کرده است.
یکی از این برنامه‌های کاربردی، لایکی به‌عنوان پلتفرم ساخت و اشتراک‌گذاری کلیپ کوتاه با قابلیت‌های فراوان و جذاب است که بعضاً آن را در میان نوجوانان و جوانان از برنامه مشابه آن یعنی اینستاگرام نیز محبوب‌تر کرده است اما در این میان این نرم‌افزار به‌دلیل عدم رعایت محدودیت سنی در میان کاربران ایرانی خود با جذب کاربران کم‌سن‌وسال می‌تواند تأثیرات مخربی را برای آنها در پی داشته باشد.
نکته قابل توجه دیگر در ارتباط با این برنامه این‌که در برنامه‌های مشابه همچون اینستاگرام روبات‌هایی فعال هستند که از روی پیکسل‌های رنگی تصاویر محتواهای غیراخلاقی را تشخیص داده و آن حساب کاربری را مسدود می‌کند که چنین موردی در لایکی دیده نشده و انتشار محتوا بدون محدودیت در آن انجام میشود.
بر همین اساس در گفتگو با سید امیر مرتضوی، کارشناس فضای مجازی به بررسی این موضوع پرداخته شد.
مرتضوی در ارتباط با اپلیکیشن لایکی و ویژگی‌های آن اظهار کرد: اساساً مسائلی از این دست را باید در چند بعد به آن بپردازیم که یکی از آنها موضوع شبکه ملی اطلاعات است که مقام معظم رهبری چند روز اخیر گلایه‌مندی خود را در ارتباط با این فضا اعلام کردند ولی متأسفانه کار شایسته و درخوری در این خصوص ندیده‌ایم.
وی ادامه داد: نرم‌افزار لایکی در سال ۲۰۱۷ در سنگاپور راه‌اندازی شد. پروژه نفوذی که در ارتباط با آن صحبت میشود و کسی نسبت به آن اهمیتی نمی‌دهد این است که در کشوری که با ما در تقابل نیست سیستمی راه‌اندازی میشود ولی وقتی به پشت پرده آن توجه میشود می‌توان فهمید که اساساً دستگاه‌های امنیتی آمریکا و اسرائیل در آن ورود کردند.
این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: بعدها ایمو این اپلیکیشن (که توسط چینی‌ها برنامه آن نوشته شده بود) را می‌خرد.
مرتضوی با اشاره به این مطلب که هدف و کارکرد این برنامه کاربردی ساخت ویدئوهای کوتاه است، گفت: زمانی که ساخت این دست از ویدئوها در جامعه ما داغ میشود مربوط به زمانی است که برنامه خندوانه پخش می‌شد که در آن این شوخی‌های مجازی، فیلم‌ها و دابسمش‌ها رواج پیدا کرد و خانواده‌ها هم خیلی فرزندانشان را از این کار منع نمی‌کردند غافل از این‌که دشمنان ما از این موضوع در راستای منافعشان و ضربه زدن به کشور استفاده کردند.
وی با بیان این‌که راه‌حل برخورد با شبکه‌های مجازی در کشور گفت: زمانیکه رسانه‌ای خارج از مرزهای ما تولید میشود اختیاری در کنترل آن نداریم که باز هم این خود یکی از ضعف‌های ما در تعلل نسبت به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات است. زمانیکه مصرف رسانه‌ای مضر این شبکه‌های اجتماعی که در ادامه به آن اشاره خواهد شد شناخته شد آن وقت تنها راه‌حل برخورد با آن فیلترینگ شناخته است که این راه‌حل هم همیشه نمی‌تواند حلال همه مشکلات باشد.
این کارشناس حوزه سایبر ادامه داد: در مواردی اتفاق می‌افتد که همین نرم‌افزارهای فیلترینگ خود عامل به‌وجود آمدن دردسرهایی برای دستگاه‌های قضایی و امنیتی به وجود میشود، مثلاً ما می‌بینیم که سیستم فیلترینگی است که فرد در آن اقدام به خرید وی‌پی‌ان می‌کند و بلافاصله فیشینگ میشود که این یعنی نقطه آغاز و شروع یک پرونده قضایی.
این کارشناس فضای مجازی افزود: اگر ما شبکه ملی اطلاعات را بها داده و می‌ساختیم خیلی از این موارد حل می‌شد.
مرتضوی با اشاره به این‌که یکی از مشکلات ما در برخورد و مواجهه با شبکه‌های اجتماعی همچون لایکی خانواده‌ها هستند، عنوان کرد: خانواده‌ها مشاهده می‌کنند برنامه شاد و مفرحی است که دابسمشی در آن مد شده و در مواردی خود پدر و مادر می‌آیند و در ساخت این کلیپ‌ها مشارکت می‌کنند. این ظاهر قضیه است چون این برنامه با هدف ساخت ویدئوهای کوتاه، دابسمش و سرگرمی افراد را جذب می‌کند و جالب‌تر این‌که در نرم‌افزارهای مشابه شما شرایط سنی دارید (مثلاً ۱۶ سال) در حالی‌که در نرم‌افزار لایکی هیچ محدودیت سنی وجود ندارد و حتی کودک ۹ ساله در آن حضور دارد.
وی اذعان کرد: ساخت ویدئوهای کوتاهی که جریان نفوذ بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند مثلاً در ارتباط با رقص، اروتیک و مواردی از این دست است که از فضای اسلامی که هیچ بلکه از فضای خانواده‌های غیرمذهبی ما هم به‌دور است.
این فعال حوزه رسانه تصریح کرد: کودک خوبی یا بدی این موارد را نمی‌داند و در این میان کسی که باید این موارد را به او آموزش دهد (یعنی خانواده‌ها) از دانش و اطلاعات کافی در این زمینه برخوردار نبوده و اصطلاحاً نسبت به موضوع سواد رسانه‌ای بی‌اطلاع هستند.
مرتضوی ادامه داد: علت این بی‌تفاوتی یا کمبود دانش خانواده‌ها هم این است که دستگاه‌هایی که متولی امر فرهنگی بودند نسبت به آموزش آن بی‌اهمیت بودند.
این کارشناس فضای مجازی اذعان کرد: در شرایط کنونی حتی خانواده‌ها از یک رژیم مصرف رسانه‌ای آگاهی ندارند و در مهمانی‌ها و یا شرایط عادی روزمره به محض ورود به محفل‌های خانوادگی می‌بینیم که همه افراد ساعت‌های طولانی زمانشان را در گوشی موبایل‌شان سپری می‌کنند.
وی بار دیگر ضمن اشاره به نبود محدودیت سنی برای استفاده از این اپلیکیشن در کشور عنوان کرد: کاربران این شبکه اجتماعی محبوب از ۸۰ میلیون‌نفر گذشته و از این تعداد حدود ۱۵ میلیون دانلود از گوگل پلی در داخل کشور انجام شده که حدود ۵ میلیون نفر از کاربران آن افراد کمتر از ۱۰ سال هستند.
مرتضوی با بیان این‌که بعضاً خانواده‌ها از فرآیند تولید و نقشه‌هایی که سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی در طراحی این شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند بی‌اطلاع هستند، گفت: مدتی پیش به موازات رواج لایکی مواردی از خودکشی چند بچه با چالش نهنگ آبی مشاهده شد.
این فعال حوزه رسانه ادامه داد: یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که نرم‌افزارهایی همچون لایکی به‌همراه دارد هدف قرار دادن بنیان خانواده است به‌طوری‌که در قالب یک فرآیند روانشناسی پیچیده و مهندسی‌شده کاربر را وابسته کرده و در ادامه اقدام به عادی‌سازی محتواهای غیراخلاقی در بین آنها می‌کند.
وی اذعان کرد: این پروژه‌ها معمولاً آرام آرام فرآیند نفوذ را کلید می‌زند؛ اما شرایط کرونا باعث شده تا کودکان مجبور باشند، زمان رفتن به مدرسه و یا تفریحاتشان را در خانه بمانند و در این‌صورت زمان بیشتری را در تلفن همراه و این دست از شبکه‌های اجتماعی صرف می‌کنند که این موضوع باعث میشود که اگر یک پروژه نفوذ در مدت زمان کمتری به نتیجه برسد.
مرتضوی در ادامه مجدداً راه‌اندازی هر چه سریع‌تر شبکه ملی اطلاعات را یکی از راه‌حل‌های کاهش آسیب از فضای مجازی خارج از کنترل دانست که با تکمیل آن محتواها و پلتفرم‌ها در بستر آن در دسترس قرار گرفته و از معضلات این فضا تا حد زیادی کاسته خواهد شد.
به‌نظر می‌رسد با رشد فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی مشکلات جامعه بیش از پیش با فضای مجازی بیشتر میشود مخصوصاً که بسیاری از این برنامه‌ها وارداتی بوده و اطلاعات چندانی در ارتباط با اهداف پشت پرده آن وجود ندارد که این موضوع ضرورت تعجیل در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات را به‌عنوان یک بستر که محتواها و پلتفرم‌هایی که بر روی آن بارگذاری میشود را تا حد زیادی منطبق با فرهنگ جامعه کنترل می‌کند.
