اوقات شرعی تهران
اذان صبح ۰۴:۲۸:۵۶
اذان ظهر ۱۲:۰۹:۵۹
اذان مغرب ۱۸:۴۱:۵۵
طلوع آفتاب ۰۵:۵۴:۴۷
غروب آفتاب ۱۸:۲۳:۴۵
نیمه شب ۲۳:۲۶:۵۰
قیمت سکه و ارز
۱۳۹۹/۰۳/۱۵ - ۰۹:۰۵

خانواده در اندیشه و سیره عملی امام خمینی (ره)

امام خمینی (ره) نهاد مقدس خانواده را از بنیادی‌ترین، مهم‌ترین، طبیعی‌ترین و ‏ تأثیرگذارترین نهادهای اجتماعی برشمرده‌اند.

خانواده در اندیشه و سیره عملی امام خمینی (ره)

ه گزارش سراج24، نهاد خانواده به اقتضای نیاز‌های طبیعی، عاطفی و اجتماعی انسان‌ شکل گرفته و پیشینۀ ‏‎ ‎‏آن به درازای تاریخ تمدن بشر بر روی زمین است. با وجود این، هنوز این نهاد برای ‏‎ ‎‏دانشمندان و صاحب‌نظران کاملاً شناخته شده نیست و هرکدام، از آن تعریف خاص‏‎ ‎‏خود را دارند؛ همچنین عامۀ مردم، نگاه‌های متفاوت و برخوردهای مختلف و گاه ‏ ‎‏متضادی را نسبت به خانواده از خود نشان می‌دهند. به همین جهات بررسی علمی ‏‎ ‎‏خانواده با مشکلات زیادی روبه‌رو است.‏

‏‏آسیب‌شناسی بنیادی خانواده به شناخت درست و نزدیک به‌واقع این نهاد بستگی ‏‎‎‏دارد و تا این شناخت، محور مباحث نباشد، این کاروان راه به جایی نخواهد برد. برای ‏‎ ‎‏این‌که بتوانیم نهاد خانواده را درست بشناسیم، فقط یک راه وجود دارد، و آن رسیدن به ‏ ‎‏تعریف دقیق و برنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی است که دین اسلام برای این نهاد مقدس ‏‎ ‎‏ارائه کرده است.

اهمیت و نقش خانواده‏‏ ‏

‏‏امام خمینی (ره) نهاد مقدس خانواده را از بنیادی‌ترین، مهم‌ترین، طبیعی‌ترین و ‏‎تأثیرگذارترین نهادهای اجتماعی دانسته و دربارۀ آن فرموده‌اند: ‏

‏‏نقش خانواده و خصوص مادر در نونهالان و پدر در نوجوانان بسیار حساس ‏‎ ‎‏است و اگر فرزندان در دامن مادران و حمایت پدران متعهد به طور شایسته ‎‏و با آموزش صحیح تربیت شده و به مدارس فرستاده شوند، کار معلمان نیز ‏‎ ‎‏آسان‌تر خواهد بود. اساساً تربیت از دامان پاک مادر و جوار پدر شروع ‏‎ ‎‏می‌شود و با تربیت اسلامی و صحیح آنان استقلال و آزادی و تعهد به‏‎ ‎‏مصالح کشور پایه‌ریزی می‌شود.

امام (ره) یکی از مهم‌ترین وظایف‌ خانواده را نقش تربیتی آن می‌داند. این خانواده است ‏ که در آن باید اساس و بنیان صحیح تربیت، نهاده شود.

جایگاه زن و مرد در نهاد خانواده‏

‏‏ارکان اصلی خانواده، مرد و زنی هستند که با پیوند زناشویی پایه‌های این نهاد را تشکیل ‏‎می‌دهند. برای شناخت این نهاد ساده و در عین‌حال مهم و تأثیرگذار، بهتر است در قدم ‏‎ ‎‏اوّل، نظر امام را نسبت به آن بدانیم؛ چون دانستن نظر ایشان که همان نظر اسلام است، ‏‎‎‏دربارۀ زن و مرد، تأثیر زیادی در جایگاه آنان در داخل نظام خانواده دارد. ‏

‏‏امام (ره) در این باره می‌فرمایند: ‏اسلام زن‌ها را در مقابل مردها قرار داده؛ نسبت با آن‌ها تساوی دارند؛ البته ‏‎ ‎‏یک احکام خاص به مرد است که مناسب با مرد است، یک احکام خاص به ‏‎ ‎‏زن است مناسب با زن است. این، نه این است که اسلام نسبت به زن و مرد ‏‎ ‎‏فرقی گذاشته است.

‏‏از سخنان امام خمینی (ره) به دست می‌آید که ما در بحث خانواده، با دو انسان ‏‎ ‎‏سروکار داریم که در اصل انسانیت هیچ فرقی با هم ندارند و همسانند؛ البته هرکدام ‏‎ ‎‏ویژگی‌های خاص خودشان را نیز دارند. زن و مرد در عین همسانی نوعی و انسانی، از ‏‎ ‎‏ویژگی‌های جسمی و روانی متفاوت برخوردار هستند. تفاوت‌ها به گونه‌ای است که ‏‎ ‎‏وقتی در کنار هم قرار می‌‌گیرند، مکمل‌ می‌شوند و از زن و مرد ناقص، خانواده‌ای کامل ‏‎ ‎‏به وجود می‌آید. ‏

دقت در انتخاب همسر‏

‏‏دربارۀ گزینش همسر و ملاک‌های آن از سوی معصومان (علیهم‌السلام) تأکیدات زیادی شده است ‎‏و از آن جمله امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:‏ «‏‏اُنظر أین تضع نفسک و من تشرکه فی مالک و تطلعه علی دینک وسرک ‏‎ ‎‏وأمانتک‏‏»؛‏ نگاه کن که وجود و هستی خود را در کجا قرار می‌دهی، چه ‏‎ ‎‏کسی را شریک زندگی، محرم راز و امانت‌دار خود قرار می‌دهی.‏

‏‏آیا هر مرد و زن به صرف این‌که یکی مرد و دیگری زن است، می‌توانند با هم ‏‎ ‎‏زندگی مشترکی داشته باشند؟‏

در پاسخ به این پرسش، امام خمینی (ره) می‌فرمایند: اسلام، انسان‌ساز است؛ می‌خواهد انسان درست کند. از قبل از این‌که شما ‏‎ ‎‏ازدواج کنید، به زن گفته است چه مردی را انتخاب کن، به مرد گفته چه زنی ‏‎ ‎‏را انتخاب کن... آنی که همه، همۀ قوانین دنیا از آن غفلت دارند، هیچ توجه ‏‎ ‎‏به آن ندارند، اسلام به آن توجه دارد.‏

‏‏می‌بینیم که امام راحل، صرف زن و مرد بودن را کافی نمی‌دانند، بلکه به چگونه بودن ‏‎ ‎‏آنان نیز توجه داشته‌اند. امام در نامه‌ای که به فرزندشان، خانم فریده مصطفوی نوشته‌اند، ‏‎‏به این امر توجه کرده‌اند: ‏نامۀ شما واصل، از سلامت شما خوش‌وقت شدم. قبلاً جواب نامۀ شما را ‏‎ ‎‏داده‌ام و تبریک امر خیر را گفته‌ام. امید است خداوند تعالی برای آن‌ها ‏ ‎‏سعادت و سلامت و خیر مقدّر فرماید. مورد بسیار خوب است، لابد خود ‏‎ ‎‏جوان را هم تحقیق کرده‌اند.

‏‏از محتوای نامه به دست می‌آید که در زندگی خانوادگی امام (ره) به این دستورالعمل ‎‏اسلامی که با چه کسی باید ازدواج کرد، اهتمام داشته و به آن عمل می‌کردند. نکتۀ ‏‎‎‏دیگری که از نامۀ امام استفاده می‌شود، این است که ایشان خانوادۀ داماد را ‏‎ ‎‏می‌شناختند. پس توجه به این‌که خانواده‌های دختر و پسر، خانواده‌های خوبی باشند، ‏‎ ‎‏مهم است، اما کافی نیست. لذا امام این دغدغه را داشتند که خود داماد چگونه جوانی ‏‎ ‎‏باشد، با این‌که این احتمال را می‌دادند که در چنین خانواده‌ای جوان شایسته‌ای تربیت ‏‎ ‎‏شده باشد.‏

‏‏سخن امام، نشان‌گر عمق و ژرفای زندگی مشترک است؛ زیرا در آن، صحبت از ‏‎ ‎‏تلاقی و پیوستن دو روح است.‏

در اولویت بودن خانواده‏

‏‏نکتۀ بسیار مهم و کاربردی که در زندگی خانوادگی امام خمینی (ره) وجود داشت، این ‏‎‎‏بود که ایشان در هیچ شرایطی از خانه و خانواده غافل نبودند. این نقطۀ برجسته در ‏‎ ‎‏کارنامۀ کسی است که مشغله‌های زیاد و مهمی داشت. ایشان با وجود مشغله‌های ‏‎‎‏فراوان، وقتی را برای خانواده گذاشته، برای آن‌ها نامه می‌نویسند و مرتب آنان را در ‏‎ ‎‏جریان کارهای خود قرار می‌دهند و از احوال آن‌ها نیز با خبر می‌شوند. ‏

‏‏امام در نامه‌ای به همسرش می‌نویسند: ‏مرقوم شما پس از مدت‌ها انتظار واصل شد؛ مثل این‌که شما از نجف که خارج شدید، دیگر از فکر ماها بیرون رفتید و خیال نکردید از دیر آمدن ‎‏کاغذ، ما نگران می‌شویم. در هر حال ان‌شاء‌الله تعالی خوش و سالم باشید. ‏‎ ‎‏ماها بحمدالله تعالی سلامت هستیم و می‌گذرانیم... از سلامت خودتان ولو‏‎ ‎‏به دو کلمه ما را در هر هفته یا لااقل در هر دو هفته مطلع کنید.‏

‏‏امام خمینی (ره) در مناسبت‌ها و اعیاد بیش از پیش به فکر خانواده بودند. در میان ‏‎‎‏نامه‌های امام به چند نامه برمی‌خوریم که عید را به خانواده تبریک گفته و برای هر یک عیدی نیز فرستاده‌اند: ‏

‏‏احمد عزیز مرقوم مورخ 10 صفر واصل، سلامت و سعادت شما را ‏ ‎‏خواهانم... مبلغ یک هزار تومان فرستادم برای عیدی شما و خانم محترمه و ‏‎ ‎‏سه دختر، هر یک دویست تومان.‏

‏‏اهتمام امام به خانواده و در اولویت قرار دادن آن، برای بسیاری از خانواده‌ها ‏‎ ‎‏می‌تواند الگوی خوبی باشد. کم ‌نیستند کسانی که به خاطر کارهای اقتصادی، تحقیقاتی‎ ‎‏و... خانه و خانواده را به کلی فراموش کرده‌اند که مشکلات جبران ناپذیری را در پی ‏داشته است.

اگر دیدگاه اسلام دربارۀ خانواده ‏‎درست شناسایی و به مرحلۀ اجرا گذارده شود، می‌توان بهترین راه‌حل و بهترین مدل از ‏‎ ‎‏نوع خانوادۀ اسلامی را به جهان ارائه کرد که ما نمونۀ بزرگی از این مدل اسلامی را در ‎‏زندگی خانوادگی امام خمینی (ره) می‌بینیم. ‏

امام، نهاد خانواده را از مهم‌ترین جایگاه‌های زمینه‌ساز شکوفایی استعدادها می‌دانند. ‏‎ایشان فضای خانه را آکنده از محبت، عاطفه، عشق و معنویت می‌کردند تا فرزندان ‏‎‎‏بتوانند در این فضای سالم و خالی از آلودگی به رشد و تعالی دست یابند. یکی از ‏‎ ‎‏راهکارهای عملی امام برای تقویت این روند، تکریم و احترام به فرزندان و افکار و ‏‎ ‎‏خواسته‌های‌ آن‌ها بود، به‌طوری که در بازی‌های کودکانۀ آن‌ها شرکت می‌کردند. ‏‎ ‎‏راهکار دیگر، بالا بردن سطح معنویات و اخلاق در خانواده بود. ‏

‏‏در جامعۀ امروزی، بسیاری از خانواده‌ها از آرامش و آسایش بی‌بهره‌اند و این در ‏‎ ‎‏حالی‌ است که نهاد خانواده برای رسیدن به آرامش، بنا نهاده شده است. برای برون‌رفت ‏‎ ‎‏از این مشکلات، بهترین راه‌ حل این است که زندگی خانوادگی امام خمینی (ره) را که ‏‎ ‎‏مورد قبول خانواده‌ها بوده و آن را به عنوان الگو می‌پذیرند، به جامعه معرفی کنیم تا ‏‎‏چراغ راه کسانی باشد که در صدد ایجاد و تقویت یک خانوادۀ سالم، پویا، با نشاط، ‏‎صمیمی، معنوی و اخلاقی هستند.‏

اشتراک گذاری
نظرات کاربران
هفته نامه الکترونیکی
هفته‌نامه الکترونیکی سراج۲۴ - شماره ۲۴۴
اخرین اخبار
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••