به گزارش سراج24، انتخابات اخیر عراق منجر به قدرت گرفتن و روی کار آمدن جریانات سیاسی جدیدی شد؛ جریاناتی که می‌توانند آینده سیاسی عراق را به گونه‌ای متفاوت رقم بزنند. اما برای تحلیل بهتر آینده سیاسی عراق لازم است بدانیم چه گروه‌هایی به جای حزب الدعوة به قدرت رسیده‌اند و احتمالا هر یک از آنان چه نقشی در آینده سیاسی عراق بازی می‌کنند.
سائرون
ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر توانست با کسب 54 کرسی، وارد مجلس عراق شود. دلیل پیروزی چشمگیر ائتلاف سائرون، شعارها و اهداف مطرح شده از سوی این جریان بود. این جریان با برافراشتن علم فساد ستیزی و ایجاد دگرگونی در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی و... عراق، عملا مقتدی صدر را به عنوان رهبر اصلاحات عراق پسا داعش معرفی کرد و این امر باعث شد نظر مردم رنج دیده عراق که به شدت متمایل به دگرگونی و بهتر شدن شرایط هستند، به این جریان تحول خواه جلب شود.1 به عبارتی دیگر می‌توان گفت آنچه مردم عراق نیاز داشتند، از دهان مقتدی صدر بیرون آمد و همین امر منجر به استقبال گسترده مردمی از ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر شد.
اما نکته قابل توجه آن است که مقتدی صدر بر خلاف اسلافش (آیت الله محمد صادق صدر و آیت الله محمد باقر صدر) رابطه چندان صمیمانه‌ای با جمهوری اسلامی ایران ندارد و اخیرا نیز به بن سلمان نیز نزدیک شده است؛ تا جایی که چند ماه قبل از انتخابات مجلس عراق، مقتدی صدر در ریاض با بن سلمان دیدار کرد2 و در همان دیدار بود که بن سلمان با تقسیم شیعیان به شیعیان خوب و شیعیان بد سعی کرد با عمق دادن به شکاف بین ایران و مقتدی صدر، به جریان مقتدی صدر نزدیک‌تر شود و از این اختلاف سود برد. بعد از آن دیدار بود که کمک‌های مالی عربستان سعودی به جریان مقتدا صدر (مخصوصا در جریان انتخابات مجلس) افزایش یافت و متقابلا منجر به نزدیک شدن مقتدی صدر به عربستان شد.
دومین پیروز انتخابات اخیر مجلس عراق، ائتلاف الفتح با کسب 53 کرسی به رهبری هادی العامری بود. هادی العامری فرمانده سازمان بدر(شاخه نظامی مجلس اعلای اسلامی عراق) است. وی از پیشکسوتان مبارزه با صدام و رژیم بعث عراق است و در جنگ تحمیلی در کنار جمهوری اسلامی ایران با این رژیم مبارزه می‌کرد؛ این عامل به علاوه عواملی همچون تابعیت ایرانی العامری، تبعیت او از ولایت فقیه، همراهی او با حاج قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، و... باعث شده عده‌ای از تحلیلگران، جریان هادی العامری را ولایتمدارترین جریان عراقی بدانند.
هادی العامری در زمان حمله داعش درحالی که وزیر حمل و نقل عراق بود با فتوای آیت الله سیستانی، لباس نظامی به تن کرد و برای مبارزه با داعش به استان دیالی رفت و پس از پیروزی‌های بزرگ در عملیات‌های مختلف علیه داعش به یکی از بزرگترین فرماندهان مبارزه با تروریسم داعشی تبدیل شد.3 به عبارت دیگر می‌توان گفت که جریان الفتح هادی العامری که تا دیروز به عنوان جریانی نظامی شناخته می‌شد، با شرکت در انتخابات و پیروزی چشمگیر در این عرصه به دلیل پیروزی‌های میدانی این جریان مقابل داعش و کسب محبوبیت مردمی، امروز به جریانی نظامی-سیاسی تبدیل شده است.
ائتلاف نصر به رهبری حیدر العبادی با کسب 42 کرسی، سومین برنده انتخابات مجلس عراق محسوب می‌شود. این ائتلاف در سال 2017 توسط حیدرالعبادی ایجاد گردید. آنها برای مدت زمان کوتاهی با ائتلاف فتح متحد شده بودند اما پس از چندی به دلیل مسأله تعداد نمایندگان و تقسیم اسامی در استان های کشور، از یکدیگر جدا شدند.4
از آنجایی که هیچ یک از جریانات مذکور نتوانستند اکثریت مطلق آراء را از آن خود کنند، لذا به اتحاد و ائتلاف با یکدیگر روی آوردند تا با تشکیل دولتی ائتلافی به اهداف خود جامه عمل بپوشانند. به همین دلیل جریانات مذکور(سائرون، فتح، نصر) با ائتلاف با یکدیگر و توافق بر نخست وزیری آقای عادل عبدالمهدی برای روی کار آمدن دولتی ائتلافی زمینه‌سازی کردند.5
با توجه به آنچه گفته شد، واضح است که حزب الدعوة اسلامی که برای 15 سال قدرت سیاسی عراق را در دست داشت، در انتخابات اخیر عراق شکست سنگینی خورد و تا حدود زیادی از نقش آفرینی این حزب در عرصه سیاسی و مدیریتی عراق کاسته شد. دلیل اصلی این شکست ناکارآمدی اقتصادی، فساد، عدم شفافیت و در نهایت، نارضایتی مردم از نحوه اداره کشور توسط این حزب بود.6
آینده سیاسی و اقتصادی عراق
حال با توجه به آنچه گفته شد (به قدرت رسیدن احزاب و چهره هایی نو و کنار رفتن صاحبان دیرینه قدرت در عراق) به نظر می رسد که عراق آینده ای متفاوت خواهد داشت؛ برای مثال موارد زیر بخشی از تحولات احتمالی عراق در آینده خواهد بود:
1. برای مردم عراق با توجه به شرایطی که بعد از دیکتاتوری رژیم بعث و جنگ با تروریسم داعش دارند، بهبود وضعیت معیشتی بسیار مهم است و به همین دلیل در این انتخابات نیز به سمت جریانی تمایل پیدا کردند که شعار اصلی خود را مبارزه با فساد، تبعیض و... (ائتلاف سائرون) قرار داده بود. اگر دولت فعلی عراق می خواهد موفق باشد و به سرنوشت حزب الدعوة دچار نشود باید در این عرصه تلاش مجدانه‌ای از خود نشان دهد. با این حساب می توان گفت که شاخص کارآمدی دولت فعلی عراق، میزان مبارزه آن با فساد، اختلاس، فاصله طبقاتی، فقر ، محرومیت و افزایش درآمد مردم عراق خواهد بود.
2. با توجه به آنکه دولت فعلی عراق یک دولت ائتلافی است و هر یک از جریانات تشکلیل دهنده این ائتلاف به یکی از کشورهای خارجی نزدیک است، کار دولت برای سروسامان دادن به اوضاع اقتصادی کشور دشوار می شود. طبیعی است که کشورهای متخاصم با دولت شیعی عراق همچون آمریکا، عربستان و... تمام تلاش خود را برای شکست این دولت در برنامه هایش به کار خواهند برد. فلذا با توجه به شرایط فعلی عراق و منطقه، بهتر است که دولت عراق قبل از کمک خواستن از کشورهای مختلف برای حل مشکلاتش، دوست و دشمن خود را بهتر از قبل بشناسد تا مبادا برای حفاظت از مردمش به اشتباه به دشمنانش که حامیان دیروز داعش باشند پناه برد.
3. از طرفی دیگر ساختار سیاسی-مدیریتی عراق به ساختاری قومی، رانتی و پارتی بازی تبدیل شده و از عدم شفافیت رنج می برد7. شکستن این ساختار پس از غلبه طولانی مدت بر ارکان مدیریتی این کشور که به مرور زمان به فرهنگ مدیریتی این کشور تبدیل شده، کار دشواری است. دولت فعلی عراق اگر بخواهد به وعده هایش جامه عمل بپوشاند، چاره ای جز شکستن این ساختار و اصلاح آن ندارد.
4. در حال حاضر آمریکایی ها طبق معمول برای ایجاد شکاف در کشورهای اسلامی، به دنبال تقویت گروهک های تکفیری در عراق هستند. آنها در ابتدا با بمباران انبارهای حشدالشعبی8 به دنبال تضعیف نیروی مقاومت در عراق بودند و پس از آن با اجرای طرح هایی از قبیل اجازه دادن به زنان داعشی برای بازگشت به زادگاه هایشان درازای در اختیار قراردادن فرزندان متولد شده از جهاد نکاح9 به آمریکایی ها برای تربیت این فرزندان توسط آمریکایی ها، عملا با تربیت نسل دوم نیروهای داعشی سعی به تقویت گروهک های تکفیری دارند.
5. با توجه به آنچه گفته شد واضح است که دشمنان داخلی و خارجی مردم عراق تا جایی که بتوانند بر سر راه تامین امنیت عراق می‌ایستند و اجازه نخواهند داد که مردم عراق به راحتی طعم امنیت را بچشند؛ از آنجایی که تامین امنیت یکی از ملزومات و پیش زمینه های رشد اقتصادی است، فلذا دولت عراق برای بهبودی بخشیدن به اوضاع اقتصادی این کشور، کار چندان آسانی نخواهد بود.
6. دشمنانی همچون عربستان سعودی، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و... به شدت به دنبال واگرایی مردمی و سیاسی دولت و ملت عراق از دولت و ملت ایران هستند تا جایی که به وضوح می توان شواهد این امر را در رویدادهایی همچون انتفاضه بصره10 مشاهده کرد. فلذا در این زمینه اگر دولت عراق دقت نظر لازم را نداشته باشد و یا اگر جمهوری اسلامی ایران برای پشت سر گذاشتن این بحران‌ها تدبیر لازم را از خود نشان ندهد، می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به روابط دو کشور وارد شود.
7. از همه موارد فوق مهمتر آنکه اخیرا جریان مقتدی صدر در حال مسلح شدن است؛ این مسلح شدن به احتمال زیاد برای قد علم کردن جلوی جریان مقاومت مردمی عراق موسوم به حشدالشعبی است چرا که آقای صدر با صراحت تمام خواستار انحلال حشد الشعبی شده است.11 هر چند نمی‌توان جریان مقتدی صدر را جریانی تهی از تدبیر دانست اما با توجه به تجهیز شدن این جریان در این گستره، و با توجه به دخالت بیگانگانی همچون آمریکا و عربستان در امور داخلی عراق و نفوذ آنان در جریان مقتدی صدر، خطر جنگ داخلی در عراق افزایش می یابد؛ و همین امر (نحوه تعامل دولت با گروه های مسلح عراقی) یکی دیگر از سختی های دولت فعلی عراق در اداره امور این کشور خواهد بود.
با توجه به آنچه گفته شد واضح است که دولت فعلی عراق برای رسیدن به اهداف سیاسی-اقتصادی اش راه سخت و پرپیچ و خمی را در پیش دارد و بازیگران مختلف داخلی و خارجی سعی می کنند برای کمک به آن و یا مانع تراشی بر سر راه آن نقش آفرینی کنند و این دولت و ملت عراق هستند که باید با بصیرت به شناخت دوست و دشمن خود بپردازند تا با اقداماتی سنجیده همانطور که از پس بحران داعش برآمدند، از پس بحران سیاسی-اقتصادی کشورشان نیز برآیند.
انتهای پیام/
