وضعیت نامطلوب سرانه کتابخوانی باعث شده است که معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به فکر راهحلی بیفتد و در جهت تشویق مردم به کتابخوانی و حمایت از کتابفروشان طرحی را اجرا کند.
قوانین و مقررات
کتابفروشیها برای مشارکت در این طرح باید پروانه کسب با تاریخ معتبر و مورد تأیید مراجع ذیصلاح داشته باشند. در صورت تازهتأسیس بودن، کتابفروشی میتواند یک دوره با نامه تأیید از اتحادیه ناشران و کتابفروشان مبنی بر اقدام برای دریافت پروانه، نسبت به ثبتنام اقدام کند. همچنین، داشتن رایانه و دسترسی به اینترنت برای مشارکت در این طرح الزامی است و کتابفروشیها باید تا پایان طرح عیدانه کتاب پوستر طرح را در ورودی و محل قابل رویت فضای کتابفروشی نصب کنند.اطلاعات صاحب امتیاز در پروانه کسب با اطلاعات شخص متقاضی شرکت در طرح (بهجز در موارد واگذاری قانونی) نیز نباید مغایرت داشته باشد.کتابفروش باید اطلاعات واقعی خریدار اعم از نام، نامخانوادگی، شماره ملی و تلفن همراه و مشخصات کتابهای فروختهشده را همزمان با فروش در پنل کتابفروشی ثبت کند و نباید بیش از ۲ نسخه از یک عنوان کتاب برای هر خریدار را به فروش برساند.همچنین ثبت اطلاعات واقعی کتابهای فروختهشده در فاکتور فروش، تطبیق تعداد کتابهای فروختهشده با تعداد درجشده در فاکتور، نداشتن تفاوت غیرمتعارف قیمت کتاب با قیمت درجشده در فاکتور از دیگر شرایط ثبت خرید در طرح عیدانه کتاب است.مواردی مانند واگذاری کتابفروشی به غیر، ارائه اطلاعات نادرست در اسناد ثبت نام کتابفروشی، ثبت کتاب خارج از زمان خرید، عدم ارائه تخفیف طرح به مشتری، جعلی بودن مشخصات خریدار، فروش کتابهای غیر مشمول در طرح و ثبت عناوین دیگر در فاکتور خریدار، فروش کتابهای آموزشی، کمکآموزشی، نایاب، افست، فاقد شماره شابک و کتابهایی که در سایت خانه کتاب موجود نباشند، تخلف محسوب میشود.
مسکن یا درمان؟
این طرح با توجه به فضای هیجانی که ایجاد میکند میتواند به فروش بیشتر کتاب کمک کند اما اینکه چقدر از کتابهای خریداری شده خوانده میشود نکته دیگر و مهمتری است. البته با توجه به هزینههایی که در ایام نوروز به پوشاک و خوراک و حتی تعویض وسایل خانه میشود اختصاص بخش اندکی به کتاب منطقی به نظر میآید. ترویج فرهنگ اهدای کتاب به عنوان عیدی هم گاهی با استقبال مواجه میشود و گاهی هم فراموش.
میزان استقبال
این طرح با مشارکت ۷۹۳ کتابفروشی از ۲۲ اسفند ماه در کتابفروشیهای عضو طرح در ۳۰ استان کشور و از ۲۵ اسفند ماه در تهران آغاز شد و تا ۱۲ فروردینماه سال ۹۷ ادامه خواهد داشت.در این طرح، استانهای تهران، خراسان رضوی، اصفهان و قم بیشترین مشارکت را به لحاظ تعداد کتابفروشیها از آن خود کردهاند و استانهای فارس، کردستان و آذربایجان شرقی در جایگاههای بعدی قرار گرفتهاند.همچنین کتابفروشیهای پردیس کتاب مشهد، شهر کتاب ساری، شهرکتاب مرکزی تهران، شهر کتاب اصفهان، کتاب فرازمند رشت، شهر کتاب رشت، شهر کتاب مشهد، کتاب رشد اهواز، انتشارات جنگل جاودانه رشت و نمایشگاه و فروشگاه کتاب محام اهواز در صدر پرفروشترین کتابفروشی های طرح عیدانه کتاب هستند. در این طرح، پرفروشترین استانها بر اساس کتاب به ترتیب خراسان رضوی، اصفهان، تهران،گیلان، خوزستان، فارس، قم، آذربایجان شرقی، مازندران و همدان هستند.
واکنشها
یکی از ناشران با بیان اینکه پس از دوسال هنوز بسیاری از مردم با این طرح آشنا نیستند به ضعف بخش تبلیغات طرح «عیدانه کتاب» اشاره کرد و گفت: در پیام تبلیغی منتشر شده در تلگرام نوشته شده است «20 هزار تومان یارانه هر ایرانی»؛ درحالیکه این یارانه 20 درصد تخفیف تا سقف 20 هزار تومان است. در روزهای گذشته کسی به ما مراجعه کرده و از ما 20 هزار تومان یارانه نقدی طلب میکرد.او همچنین افزود: از رسانهها تشکر میکنم و این اصلاً شعاری نیست برای نخستین بار صداوسیما با یک طرح مربوط به کتاب همراه شد. البته تنها اخبار سیما، خبرگزاری صداوسیما، رادیو فرهنگ و شبکه خبر با این طرح همکاری کردند و حتی یک برنامه تولیدی در این کار حضور نداشت، کل صداوسیما نه تنها برای این طرح که کلاً برای کتاب هیچکاری نمیکنند. همچنین خبرگزاری در اطلاعرسانی بسیار کوشیدند.
پرفروشترین کتابهای دوره قبل
کتابهای «قهوه سرد آقای نویسنده»، «سمفونی مردگان»، «پاییز فصل آخر سال است»، «یک عاشقانه آرام» و «سلام بر ابراهیم» پرفروشترین کتابهای تألیفی طرح پاییزه کتاب معرفی شدند.کتابهای «ملت عشق»، «جزء از کل»، «من پیش از تو»، «دختری که رهایش کردی» و «پس از تو»، نیز پرفروشترین کتابها در بخش کتابهای ترجمهای هستند.در بخش تألیف کتابهای کودک در طرح «پاییزه کتاب» کتابهای «قصههای کوچک برای بچههای کوچک»، «میمینی حالا تمیزترینی»، «پنیر داداش ماسته حرف میمینی راسته»، «میمینی چه دوست نازنینی» و «میمینی یه عالمه شیرینی» بهعنوان آثار پرفروش معرفی شدند. از جمله پرفروشترین آثار ترجمه شده در بخش کتابهای کودک میتوان به کتابهای «دنیای معرکه تام گیتس»، «شازده کوچولو»، «خانه درختی 13 طبقه»، «بهانههای عالی و چیزهای خوب دیگر» و «همهچی محشر است (نسبتاً)» اشاره کرد.