پرخاشگری، جرأت‌ورزی نیست/ خشم عامل بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی

به گزارش سراج24، زن جوان با صدای بلند و چهره ای برافروخته فرزندش را مخاطب قرار داده است. کودک او بیش از 9 سال ندارد اما سعی می کند به همان شکل پاسخ مادر را بدهد و این صحنه بارها و بارها در خانه ها و حتی خیابان ها دیده می شود.

صدای مردانه دو رگه ای که نشان از سیگاری بودن صاحبش دارد، فضای مغازه  را پُر کرده است، در نگاه اول به نظر می رسد که مشتری قصد دعوا دارد اما با کمی دقت می توان فهمید که او فقط پرخاشگری می کند و خودش اصلا متوجه نیست!

  روشی دردسرساز برای رسیدن به حق!

راهروی آپارتمان ها با تابلوهای « با صدای بلند تردد نکنید» ساکنین را به سکوت دعوت کرده اند و این نه تنها راهی برای آموزش فرهنگ آپارتمان نشینی است بلکه گویای وجود ناهنجاری های رفتاری در غالب صداهای بلند و پرخاشگری در سطح عمومی جامعه در اندازه های مختلف است.

لیلا مهدوی زن جوانی است که با صدای بسیار بلندی که تداعی کننده خشم او بود  با مویال صحبت می کرد، او در پاسخ به این سوال که چه چیزی باعث این حد پرخاشگری و خشم شما شده است، می گوید: « زبان نافهم بودن طرف مقابل»!

وی سپس به مشکلات مادی و اعصاب خراب مردم اشاره می کند و می گوید: « وقتی گرسنه باشی دیگر محبت کردن و عشق ورزیدن و با ادب بودن برایت معنی ندارد و به دنبال حق خود هستی.» وقتی حقت را می خورند مجبوری که با چنگ و دندان آن را به دست بیاوری!

این بانوی جوان که مادر دو فرزند دختر و پسر است معتقد است که وقتی در جامعه روشی و فرصت مناسبی برای آموزش و اجرا کردن گفتمان وجود ندارد و از کودکی در مدارس این مهم آموزش داده نمی شود، رفتار آدم ها به این شکل در می آید که می بینید!

پونه شازندی نیز با اشاره به اینکه دنیای صنعتی به جای ایجاد آرامش برای افراد، تا دلتان به خواهد به آنها استرس و اضطراب وارد می کند، می گوید: شما به سر و صداهای عجیب و غریبی که در سطح شهرها و به ویژه خیابان ها شنیده می شود، دقت کنید اینها روی اعصاب انسان اثر می گذارد و می تواند دلیل بخش بزرگی از پرخاشگری افراد شود.

این دانشجوی رشته جغرافیا با بیان اینکه حتی در کلاس درس برخی از اساتید  در پاسخ به سوال دانشجویان، پرخاشگری می کنند، می گوید: اینکه ما اشتباه خود را نپذیریم یا اینکه قدرت تحمل اعتراض و نقد را نداشته باشیم ، یکی دیگر از دلایل عصبانیت و در نهایت پرخاشگری است که متأسفانه در طول سالیان به عنوان یک ویژگی رفتاری در ما نهادینه می شود.

شازندی افراد پرخاشگر و خشمگین را افرادی "تنها" در جامعه می داند که به خاطر همین رفتارهایشان از سوی دیگران طرد شده اند.

آتشی که بر جان زندگی انسان می افتد

شهره میرزایی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در گفت و‌گو با خبرنگار طنین یاس، افراد پرخاشگر را افرادی تک بعدی و مورد تنفر دیگران  می داند و می ا فزاید: عموماً افرادی که پرخاشگر هستند نه تنها خودشان رغبتی به خود ندارند بلکه در منظر افکار دیگران هم جایگاهی نخواهند داشت، بنابراین افراد پرخاشگر اصولاً دارای دوستان نزدیک زیادی نیستند و این حس تنفر بسیار به وضوح قابل مشاهده است و در عکس این قضیه، افرادی که مهربان و خوش خلق هستند همیشه در قلب دیگران جایگاه والایی دارند.

وی عنصر خشم را دلیل  ریشه دار شدن بسیاری از مشکلات در افراد می داند و می گوید: یک لحظه عصبانیت و پرخاشگری، دلیل بسیاری از قتل‌ها، طلاق‌ها، نزاع‌ها و درگیری‌های که سرانجام آن در برخی موارد حبس ابد یا چوبه دار بوده است.

میرزایی یکی از راه حل های جلوگیری از بروز خشم را تجسم کردن آینده کسانی که پرخاشگری کرده و به دردسرهای بعد از آن دچار شده اند بیان می کند و می افزاید: نحوه و نوع پرخاشگری بنا به موقعیت زنان و مردان در جامعه متفاوت است.

کودکان لجباز ، دست پروده مادران پرخاشگر

این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی تصریح کرد: تجربه علمی ثابت کرده است مادرانی که پرخاشگر هستند، کودکان لجباز و پرخاشگری دارند و این یک نوع رابطه مستقیم بین مادر و فرزند است  و این درحالی است که مادر با پرخاشگری نه تنها خودش را آزار می‌دهد بلکه به دلیل نقشی که در خانواده ایفا می‌کند دیگر اعضای خانواده را هم تحت تاثیر عمل منفی خود قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه نمی‌توان گفت زنان و دختران جامعه بیشتر از آقایان در معرض پرخاشگری قرار دارند ، می گوید: مبحث پرخاشگری بنا به موقعیت و نوع آن در زنان و مردان متفاوت است. به طور مثال پرخاشگری و در قبال آن نزاع خیابانی ناشی از رانندگی و موضوع مزاحمت ناموسی در مردان بیشتر از زنان مشاهده شده است اما پرخاشگر شدن یک مادر بواسطه رفتار کودک خود بیشتر از یک پدر خانواده است و اصولا مادران در مقابل رفتار فرزندانشان بیشتر از آقایان از خود عکس العمل نشان می‌دهند.

تفاوت های پرخاشگری در زنان و مردان

میرزایی ادامه می دهد: در برخی موارد پرخاشگری در خانم‌ها به صورت غر زدن و نزاع لفظی با همسر صورت می‌گیرد که این امر معمولا بیشتر در آقایان به عنوان گلایه تشبیه می‌شود. پرخاشگری آقایان لحظه ای و کوبنده است اما در خانم‌ها معمولا به صورت کش دار و حالت غر غر کردن بروز پیدا می‌کند.

عضو انجمن روانشناسان ایران، به راهکارهای کنترل خشم از منظر روانشناسی اشاره می کند و می گوید: مهمترین راهکار برای کنترل خشم و پرخاشگری تمرین کنترل خشم است. باید روزانه افراد همواره این تمرین را داشته باشند که در مقابل خشم خود ایستادگی کنند. به طور مثال وقتی قرار است از موضوعی دچار عصبانیت شویم قبل از اینکه عکس العملی از خود نشان دهیم بلافاصله موقعیت مکانی خود را تغییر دهیم و هر چه قدر از موقعیت دورتر باشیم به نفعمان است. وی ادامه می دهد: متاسفانه بسیاری از افراد یاد نگرفته اند در مواجه با افکار و برخوردهای سایرین از خودشان صبوری نشان دهند و سریعا می‌خواهند در قبال یک رفتاری که خوشایندشان نیست عکس العمل پرخاشگرایانه نشان دهند در حالی که می‌دانند  بعد از دقایقی از رفتار خود پشیمان می‌شوند.

نقش اعتقادات دینی در کنترل خشم

این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی یکی دیگر از راهکارهای کنترل خشم را بالا بردن اعتقادات دینی می داند و می گوید: افرادی که از مذهب و اعتقادات دین بالاتری  برخوردار هستند، معمولا کمتر عصبانی می‌شوند چرا که همواره در ذهن خود از قانونی پیروی می‌کنند که می‌دانند در صورت تخطی مرتکب گناهی شده اند. همچنین ورزش کردن، تفکر، مراجعه به روانشناس یا عالم دینی، مطالعه از دیگر سبک‌ها برای کنترل پرخاشگری است.

ازدواج موفق، استرس و اضطراب کمتر

علی محمدترابی طلبه جوانی است که در بین اعضای خانواده و اهالی محل به حسن خلق و ادب معروف است، وی که به تازگی به جمع متأهیل پیوسته است، یکی از دلایل موفقیت خود در بالابردن آستانه تحملش را ازدواج به موقع و درست می داند و می گوید: انسان از خشم بری نیست و قعطا در طول روز مسائلی پیش می آید که باعث عصبانیت انسان شود اما اگر ما کارهای خود را به خدا بسپاریم و حتی گاهی برای رضای خدا از حق خود گذشت کنیم، کمتر دچار خشم می شویم.

ترابی به نقش مهم همسرش به عنوان یک خانم در رفع خستگی ها و اضطراب ها و استرس های بیرون از خانه تأکید کرد و گفت: همسران  خوب و بادرایت بهترین مسکن، بهترین  و دلسوزترین افراد برای تسکین آلام و نگرانی های یکدیگر هستند.

علی شریفی، کارشناس معضلات اجتماعی و دینی در گفت وگو با خبرنگار طنین یاس، به مذموم بودن پرخاشگری در دین اشاره می کند و می گوید: در روایات از خشم به عنوان کلید هر بدی یاد شده است و اصولا افرادی که پرخاشگر هستند به نوعی دین آن‌ها در معرض تهدید و خطر است.

 صبوری و کنترل خشم در خانم‌ها کمتر شده است

این کارشناس دینی صبوری و کنترل خشم را لازمه تربیت فرزندان توسط مادران می داند و می افزاید: خانم ها طبق عرف اسلام و فرهنگی ما،  وظیفه تربیت اهل خانواده و رتق و فتق امور خانه را بر عهده دارند، بنابراین اولین گزینه ای که یک خانم در این راستا باید رعایت کند تا امر تربیت به درستی صورت بگیرد کنترل خشم و صبوری است.

شریفی بیان می کند: متاسفانه امروزه بسیاری از مادران جوان کنترل خشم را نیاموخته اند به طوری که تا کودکشان مرتکب اشتباهی می‌شود به شدت عصبانی شده و پرخاشگری می‌کنند و با این عکس العمل به تربیت و آینده کودک خود ضربه وارد می‌سازند، این در حالی است که یک مادر برای تربیت کودک خود باید صبر و حوصله داشته باشد که این مهم در بین مادران جوان کمتر به چشم می‌خورد.

آداب کنترل خشم از منظر اسلام

این محقق دینی به راهکارهای کنترل خشم در دین و مذهب اشاره می کند و می گوید: در روایات داریم اگر دچار خشم شدید با آب سرد وضو بگیرید و اگر در حالت نشسته هستید، بلند شوید و اگر در حالت ایستاده اید بنشیند و یا محل نزاع را به  سرعت ترک کنید ، همچنین زیاد استغفار کردن و شماردن صلوات و توسل به نماز از دیگر راهکارهای کنترل خشم و پرخاشگری است.

پرخاشگری ، جرأت ورزی نیست!

به هر حال پرخاشگری به عنوان یک آسیب اخلاقی اگر کنترل نشود می تواند عواقب زیانباری داشته باشد. برای کنترل پرخاشگری در ابتدا باید بدانیم دقیقا پرخاشگری چیست. برخی پرخاشگری را رفتاری می دانند که به دیگران ، حیوانات، اشیاء .. به صورت مستقیم یا بالقوه آسیب می رساند و بعضی افراد بین پرخاشگری و شجاعت و جرأت تمایزی قائل نیستند.

این در حالی است که شجاعت و جرأت برای گرفتن حق اصول و قانونی دارد که بر پایه آن می توان به حق و آنچه به عنوان حق شناخته شده است رسید اما با آسیب رساندن به دیگر افراد، حیوانات، اشیاء و .. این امر ممکن نیست.

منبع: طنین یاس