گروه فرهنگی «سراج24»-مرتضی اسماعیل دوست: عزیزالله حمیدنژاد از نسل فیلمسازان متعهد سینمای دفاع مقدس است؛ این را آنهایی که سینمای ایران را نه در این سال‌ها بلکه از سه دهه پیش دنبال می‌کنند، به خوبی درمی یابند. مردی صبور و بی حاشیه که سعی کرد سال‌ها مقاومت کند و در شرایط ناگوارِ سینما فیلم‌هایی نسازد که اعتبار کاری‌اش را زیر سوال ببرد. حالا به بهانه ساخت اپیزودهایی از سریال «چرخ فلک» که این شب‌ها از شبکه اول سیما پخش می شود، با کارگردان آثاری ماندگار چون «زندگی در ارتفاعات»، «هور در آتش»، «ستارگان خاک» و «اشک سرما» همکلام شدم تا در گفت و گویی رو در رو درباره «چرخ فلک» و سینمای دفاع مقدس حرف بزنیم.
آقای حمیدنژاد؛ سال های بسیاری است که عمده سریال های تلویزیونی فاقد حداقل استاندارهای فنی هستند! این مساله در قبول پذیرش همکاری برای این سریال برای عزیزالله حمیدنژاد با کارنامه پُربار فیلمسازی واهمه ای پیش نیاورد؟
حقیقتش سابقه آثاری که در سطج نازلی تولید و پخش می شدند، اعتماد به نفس مرا برای سریال سازی بیشتر هم کرد و مطمئن بودم که اگر وارد این عرصه شوم خواهم توانست کار قابل دفاعی ارائه دهم. من در «چرخ فلک» همه تلاشم را به کار بردم که اپیزدهایی در حد استاندارد بسازم و با توجه به مدت زمان کوتاهی که برای اجرا داشتیم، تلاش کردم که در میزانسن، دکوپاژ و در هدایت بازیگرانم کم نگذارم. حالا چقدر این مجموعه توانسته مخاطب را جذب کند نیاز به بررسی کارشناسانه دارد.
با توجه به شرایطی که در این سریال پیش آمده است، باز هم به سریال سازی ادامه می دهید؟
بستگی به شرایط دارد. اول این که باید ببینم پس از اتمام این مجموعه چه بازخوردهایی به وجود می آید و باید ببینم چه میزان از این مجموعه در پخش دچار جرح و تعدیل خواهد شد! اگر مشکلی خاصی در هنگام پخش این سریال به وجود نیاید و موضوع مناسبی در آینده پیشنهاد شود، می توان دوباره به این کار پرداخت.
فیلم های سینمایی تان در فضایی سخت و دشوار فیلمبرداری شد و انگار خودتان علاقمند به فیلمسازی در چنین شرایطی هستید تا ساخت آثاری گلخانه ای!
بله، دنبال ساخت آثاری چون «اشک سرما» هستم که انرژی زیادی از فیلمساز می گیرد و ماندگار هم خواهد شد. به طور طبیعی من علاقمند به فعالیت در زمینه آثاری دشوار هستم و در این عرصه تجربیات بسیاری داشته ام که مسکوت باقی ماند و البته دست خودم هم نبود.
کدام یک از آثارتان به شما نزدیک تر است؟
من «هور در آتش» و «اشک سرما» و همه کارهایم را دوست دارم، چون تا هنگامی که ارتباطی با یک اثر برقرار نکنم، آن را نخواهم ساخت. در زمان خودش و هنوز همه این فیلم ها برایم عزیز است و هر کدام از این فیلم های دفاع مقدسی مانند «ستارگان خاک» جایگاه خودشان را هنوز برای من دارند و از ساخت آن ها پشیمان نخواهم بود و از آن ها دفاع خواهم کرد. خدا توفیق داد و این فیلم ها را توانستم بسازم. اما از مخاطب انتظار ندارم همه آنها را دوست داشته باشد.
سینمای دفاع مقدس در این سال ها به دلیل عدم حمایت های لازم از رمق افتاده است. به نظرتان می توان به دوران باشکوه این سینما بازگشت؟
همه چیز در سینما ممکن است، اگر همت لازم وجود داشته باشد. سینمای دفاع مقدس متاسفانه متولیانی پیدا کرد که این نوع سینما را نمی شناسند! به همین دلیل سال ها است که دچار رکود شده است. خیلی حرف ها هم زده شد و نتیجه ای عاید نشد. در حالی که اگر فیلم های خوبی در این ژانرساخته شود قطعا مورد توجه مخاطبان قرار خواهد گرفت.
مهم ترین دلیل کم کاری های رخ داده از سوی مسئولان فرهنگی دولت بوده است یا متولیان مرتبط با آثار ارزشی؟
فرقی نمی کند و همه مسئول هستند. هم مسئولان ارشاد و هم مسئولان فرهنگی انجمن دفاع مقدس باید دغدغه ساخت آثاری مرتبط را داشته باشند. آن چه مسلم است سینمای دفاع مقدس بطورکلی زمین خورده است و قطعا دلایل مختلفی برای آن وجود دارد که باید فکری به حال آن شود. باید شرایط مناسب برای این سینمای ملی را فراهم کرد و این مساله دغدغه می خواهد. به نظرم هر زمانی که اراده ای قوی دراین سینمای وجود داشته باشد حتما می توان آثار موفقی ساخت.
شما به عنوان یکی از باسابقه ترین فیلمسازان دفاع مقدس علاقمند به فعالیتی دوباره در این گونه ی سینمایی هستید؟
این نوع سینما سرشار از سوژه است و اگر شرایط آن فراهم شود فیلم خواهم ساخت. اصلا به عنوان فیلمساز دوست دارم درباره هر موضوعی که بتواند بر مخاطب تاثیر بگذارد، فیلم بسازم که از جمله آن ها ساخت فیلم هایی در رابطه با دفاع مقدس است. منتهی خودتان بهتر می دانید که ساخت این نوع فیلمها از همه موضوعات دیگر دشوارتر است. من به عنوان فیلمساز این دشواری را با تمام وجود به جان خواهم خرید اما شرایط ساختش برایم مهیا نیست و بسترهای لازم برای ساخت فیلم در حوزه دفاع مقدس فراهم نیست، برخی از فیلم هایی هم که ساخته می شوند به دلیل فرمایشی بودن، سرد و بی روح هستند.
هیچ کدام از فیلم هایتان سفارشی نبودند؟
به هیچ وجه. من برای این که سفارشی نسازم و فیلم خودم را بسازم، 6 سال منتظر ماندم تا شرایط ساخت «اشک سرما» فراهم شود و تا زمانی که فیلم ساخته شد از مواضعم کوتاه نیامدم. درباره فیلم های دیگرم هم این اتفاق افتاد. اصولا کار غیرمتعارف کردن شرایط و دشواری های خاص خود را دارد.
مهم ترین نگاه دغدغه مند عزیز الله حمیدنژاد در آثاری که نتوانست بسازد، چه بوده است؟
ببین، من یکسری فیلم ساختم که حالا پس از گذشت سال ها پایشان ایستاده ام، چون معتقدم به شکل درستی شکل گرفته است و در مجامع عمومی هم قابل دفاع بوده است. شما وقتی می خواهید فیلمی اساسی بسازید نیاز به مقدمات کافی و تحقیقات مناسب و اجرایی دغدغه مند دارید که قابل دفاع باشد و در عین جذابیت برای مخاطب به لحاظ فنی هم ارزنده باشد. مساله ساده ای نیست که فیلمنامه تان را رد کنند و دوباره برای کار جدید اقدام کنید. البته من به عنوان فیلمساز وجدانم راحت است که بیش از توانم برای فیلمسازی تلاش کردم اما نشد. اصلا به جهنم نشد! من تلاشم را کردم و وجدان دیگران باید ناراحت باشد.
