به گزارش سراج24، آمریکا بر اساس برجام چه تعهدی داشت؟
بر اساس برجام قرار بود پس از روز اجرا آثار مشخصی از برداشته شدن تحریمها مشاهده شود. آثار رفع تحریمها در بخش بانکی و مالی در صفحه 47 قطعنامه 2231 تشریح شده است. این آثار تمامی عملیات بانکی را شامل شده و هیچ منعی نباید برای فعالیت‌های بانکی وجود داشته باشد. تنها دو ممنوعیت در همکاری بانک‌های خارجی با ایران در برجام مشخص شده است، یکی بانک‌های آمریکایی و دیگری افراد باقی‌مانده در لیست تحریم‌های آمریکا (SDN List). اما پس از روز اجرا برای بانک‌های غیرآمریکایی و افراد خارج شده از لیست تحریمی آمریکا، هیچگونه ممنوعیتی برای فعالیت‌های بانکی نباید وجود داشته باشد.
اما با گذشت شش ماه از اجرای تعهدات ایران که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز انها را تایید کرد، هنوز در روابط بانک‌های خارجی مهم با بانک‌های ایرانی مشکلاتی وجود دارد که در عمل سبب شده است هیچگونه فایده‌ای برای طرف ایرانی در بر نداشته باشد.
دولت آمریکا با شیطنت و بدعهدی اقداماتی را انجام دادند که وضعیت فعلی را رقم زده است و تا زمانی که این رفتارهای خصمانه تغییری نکند، بانک‌های مهم خارجی از همکاری با ایران دوری می‌کنند.
1. آمریکاییها خلاف تعهدشان در برجام اجرای تحریمها را متوقف نکردند!
آمریکا هرچند در برجام متعهد شده است که تحریم‌های ثانویه را به صورت موقت متوقف کند، اما در عمل آنچه که انجام داده است تنها کم کردن مصادیق اعمال تحریم ثانویه است و هیچگونه سازوکار تحریمی را متوقف نکرده است. به عبارت دیگر تحریم‌های ثانویه آمریکا کماکان اجرایی است و امکان دارد دامن هر فعال اقتصادی غیرآمریکایی را بگیرد و اینگونه نیست که این جریان متوقف شده باشد.
آمریکا با تقسیم ایرانی‌ها به ایرانی‌های خوب و ایرانی‌های بد و نگه داشتن دسته دوم در سایه تحریم‌های ثانویه عملا سازوکار اجرایی تحریمها را نیز حفظ کرده‌اند. بر همین اساس بانک‌های خارجی را به شدت از همکاری حتی به صورت غیرمستقیم با لیست ایرانی‌های بد ترسانده است.
وزیر امور خارجه آمریکا در روز پذیرش برجام (26 مهر 1394) نامه‌ای به کنگره ارسال می‌کند، این نامه با عنوان «Waiver Determinations and Findings» است و در ان موضوع توقف تحریمها را با کنگره مطرح می‌کند. جالب این جاست که این نامه نشان میدهد که دولت آمریکا هیچ گونه تمایلی برای اجرای تعهدش در برجام را ندارد. در سرتاسر این نامه چهار صفحه‌ای بیان شده که توقف تحریمها تنها برای همان لیست ایرانی‌ّ‌های خوب رخ میدهد و شامل لیست ایرانی‌های بد نمی‌شود. به عبارت دیگر قرار نیست سازوکار اجرا متوقف شود بلکه کاملا فعال بوده و فضای وحشت را بر همکاری بانکی با ایران حفظ می کند. برای نمونه عکس زیر که بخشی از این نامه است را مشاهده کنید:
مشاهده می‌شود که کلید واژه excluding (به استثنای) در تمامی بندها تکرار و تاکید شده است که افراد لیست تحریمی (SDN List) شامل این توقف اجرای تحریم نمی‌شوند. افراد باقی مانده در لیست تحریمی شامل 200 فرد، نهاد و بانک می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، صدا و سیمای جمهوری اسلامی، قرارگاه خاتم الانبیا، دانشگاه امام حسین(ع)، بانک صادرات و صادرات پی ال سی، بانک انصار، بانک مهر و ....
وزارت خزانه‌داری آمریکا گام بعدی را برداشت.
شاید این مسئله در نگاه اول مهم نباشد و با خود بگوییم که بالاخره بیش از 400 فرد، نهاد و بانک از لیست‌تحریمی خارج شده‌اند که می‌توانند به راحتی از برداشته شدن تحریمها استفاده کنند و تنها باقی 200 فرد، نهاد و بانک باقی‌مانده در لیست تحریم در شرایط قبلی باقی می‌مانند. اما نکته این است که آمریکا به گونه‌ای در دستورالعمل اجرایی برجام که توسط وزارت خزانه‌داری نوشته شده است، این دو دسته را با هم پیوند می‌زند که عملا باقی ماندن همان 200 نفر و نهاد سبب بی‌فایده شدن رفع تحریمها می‌شود.
وزارت خزانه‌داری آمریکا یک دستورالعمل و یک پرسش و پاسخ‌های متداول آماده کرده است. وقتی یک نفر این مجموعه را مطالعه می‌کند مشاهده می‌کند که بخش زیادی از رفع تحریمها مشروط شده به عدم ارایه خدمات حتی به صورت غیرمستقیم به افراد و نهادهای در تحریم مانده برای مثال در همکاری بانک‌ها و به طور خاص بانک مرکزی اینگونه پاسخ میدهد:
ترجمه: برای مثال یک شعبه مرکزی بانک اروپایی که با بانک مرکزی ایران یا هرکدام از بانک‌های ایرانی غیرتحریمی تراکنش مالی انجام میدهد، موضوع تحریم ثانویه نیست -حتی اگر بانک مرکزی ایران به صورت جداگانه با افراد و نهادهای قرارگرفته در لیست تحریم (SDN List) ارتباط داشته باشد- مشروط به اینکه بانک اروپایی درگیر هیچ‌یک از تراکنش‌های بانک مرکزی ایران با افراد و نهادهای باقی مانده در لیست نباشد.
یعنی اگر بانک اروپایی در تراکنشی که بانک مرکزی ایران برای یکی از افراد و نهادهای باقی مانده در لیست تحریمی (حدود 200 فرد، نهاد و بانک) درگیر باشد از تحریم‌های ثانویه آمریکا تخلف کرده و لذا با تنبیهات آمریکا مواجه می‌شود.
موج سواری آمریکا بر امواج ترس بانک‌های خارجی
گام دیگری که آمریکاییها در ادامه دو گام قبلی برداشته‌اند تقویت ترس درون بانک‌های خارجی است. در سال‌های گذشته و خصوصا پس از توافق ژنو آمریکایی ها تعداد قابل توجهی از بانک‌های خارجی را جریمه کردند که بزرگترین آنها بانک پاریباس فرانسه بود با جریمه 8.9 میلیارد دلاری. بانک‌های آلمانی، انگلیسی و حتی ژاپنی نیز مورد تنبیه قرار گرفتند که در مجموع نزدیک به 16 میلیارد دلار دریافتی دولت آمریکا از این مسیر بود.
این جرایم سنگین سابقه بسیار تیره‌ای در ذهن مدیران بانک‌های خارجی ایجاد کرده است و در نتیجه از هرگونه فعالیتی که احتمال مواجه شدن با جرایم امریکا را داشته باشد پرهیز می‌کنند. در کنار این هشدارهای متعدد دولتمردان آمریکایی مبنی بر باقی‌ماندن تحریم‌های ثانویه در سایر حوزه‌ها و برخورد شدید دولت آمریکا با تخلف از آن تحریمها ترس را در بانک‌های خارجی نهادینه می‌کند و نتیجه آن عدم همکاری با بانک‌های ایران است.
جالب اینجاست که این اقدامات آمریکا که خلاف تعهداتش در برجام است از سوی کمیته ناظر بر اجرای برجام نقض برجام تلقی نشده است.
پانویس
1- شامل عملیات مالی و بانکی، با دولت ایران، بانک مرکزی ایران، موسسات مالی ایرانی، و سایر اشخاص ایرانی مشخص شده در الحاقیه شماره 3 این پیوست، شامل اعطای وام، نقل و انتقال، حساب بانکی (شامل افتتاح حساب و ایجاد روابط کارگزاری و پرداخت از طریق حساب بین بانکی (PTA) در موسسات مالی غیرآمریکایی)، سرمایه گذاری، خدید و فروش اوراق بهادار، ضمانت نامه، خرید و فروش ارزهای خارجی (شامل نقل و انتقالات مرتبط با ریال)، صدور اعتبارات اسنادی، و معاملات بازارهای آتی کالا و اختیار، ارائه خدمات پیام رسانی تخصصی مالی و تسهیل دسترسی مستقیم یا غیرمستقیم به آنها، خرید یا تحصیل اسکناس بانکی آمریکایی توسط دولت ایران و خرید، پذیره نویسی، یا ارایه خدمات مربوط به صدور اوراق قرضه دولت ایران.
