منفی شدن رشد جمعیت ایران تا ۳۰ سال آینده/ پیری جمعیت را جدی بگیریم

به گزارش سراج24، علیرضا زاهدیان ، در پاسخ به این سوال که وضعیت نرخ رشد جمعیت در کشور چگونه است،اظهار داشت: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در  سال 1390، نرخ رشد جمعیت 3/1 درصد و نرخ باروری کل 8/1 به‌دست آمده است.

وی افزود: البته اگر به آمارهای موالید سازمان ثبت احوال کشور نگاهی بیاندازیم تعداد موالید در سال90 برابر با یک میلیون و 380هزار  نفر بود که این رقم تا سال 94 با یک روند افزایشی به یک میلیون و 570هزار نفر رسیده است.

معاون طرح های آماری و آمار های ثبتی مرکز آمار ایران گفت:  برآوردهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد جمعیت ایران تا سال 1399 یعنی پایان برنامه ششم به 84 میلیون و 200هزار نفر خواهد رسید؛ بنابراین وضعیت فعلی جمعیت ایران از نظر تعداد موالید قابل قبول است که بررسی‌ها نشان می‌دهد برای رسیدن به نرخ باروری 1/2 یا همان حد جانشینی باید تعداد موالید سالانه به یک میلیون و 600هزار نفر برسد که در سال 1394 به آن بسیار نزدیک شده‌ایم.

*نگرانی‌ها مربوط به 30 سال آینده است

زاهدیان با بیان اینکه نگرانی‌هایی که مطرح می‌شود در مورد جمعیت مربوط به حدود 30 سال آینده است، بیان کرد: برآوردها نشان می‌دهد اگر نرخ باروری کل در کشور در حد 8/1 باقی بماند، این احتمال زیاد خواهد بود که نرخ رشد جمعیت کشور در فاصله سال‌های 1425 ـ 1430 صفر یا حتی منفی شود و اگر تعداد موالید سال‌های  1394 ادامه پیدا کند منفی شدن نرخ رشد جمعیت عقب‌تر خواهد افتاد.

*کیفیت جمعیت مطلوب نیست

وی ادامه داد: اگر از دیدگاه کیفیت وضعیت جمعیت کشور را مورد بررسی قرار دهیم، مواردی را مشاهده می‌کنیم که مطلوب نیست؛ برای مثال در سال 1390 در حالی‌که نرخ باروری کل برای کل کشور 8/1 بود این نرخ در استان‌های گیلان و مازندران 3/1 و در استان‌های تهران و البرز 4/1 بود. در مقابل در استان سیستان و بلوچستان 5/3 و در استان خراسان جنوبی 5/2 بوده است. این ارقام نشان می‌دهد در استان‌هایی که برخورداری کمتر است نرخ باروری بالاتر است.

این مقام مسوول در مرکز آمار تصریح کرد: براساس تحقیقاتی که در پژوهشکده آمار انجام شده، نرخ باروری در مناطق شهری 7/1 و در مناطق روستایی 2/2 است؛ همچنین نرخ باروری مادران بیسواد 6/2 و در مقابل نرخ باروری مادران دارای تحصیلات دانشگاهی 2/1 است. بنابراین ادامه روند فعلی در جهت افزایش کیفیت جمعیت نیست.

*عوامل اقتصادی مهم است، ولی...

زاهدیان با تاکید بر اینکه هرچند عوامل اقتصادی نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش نرخ باروری در سال‌های گذشته داشته‌اند، گفت: نباید از عوامل غیراقتصادی نیز غافل شد، برای مثال براساس نتایج یک طرح مطالعاتی در پژوهشکده آمار مشخص شد نرخ باروری در خانوارهای دارای موقعیت اقتصادی پایین 3/2 و در خانوارهای دارای موقعیت اقتصادی بالا 4/1 است.

وی ادامه داد: نتایج آمارگیری از جوانان در آستانه ازدواج نشان داد 60درصد جوانان ترجیح می‌دهند فقط 2 فرزند داشته باشند و 14درصد یک فرزند را کافی می‌دانند و یک درصد نیز ترجیح می‌دهند فرزندی نداشته باشند؛ به عبارت دیگر 75 درصد جوانان ترجیح می‌دهند 2 یا کمتر فرزند داشته باشند.

معاون طرح های آماری و آمار های ثبتی مرکز آمار ایران اضافه کرد: به طور متوسط تعداد فرزندان دلخواه جوانان 3/2 به‌دست آمد، ولی در عمل 8/1 فرزند محقق شده است. بنابراین متوسط تعداد فرزندان دلخواه جوانان 3/2 فرزند است ولی به دلایلی از قبیل طلاق و ناباروری این امر میسر نمی‌شود.

*سالمندی را جدی بگیریم

زاهدیان با اعلام اینکه امید به زندگی در ایران افزایش یافته است، گفت:  امید به زندگی در بدو تولد برای مردان به 1/72 سال و برای زنان به 2/74 سال رسیده است و این افزایش را می‌توان حاصل بهبود خدمات سلامت در کشور دانست.

وی در مورد وضعیت آینده جمعیت کشور توضیح داد: در فاصله سال‌های 1360 تا 1365 سالیانه حدود 2میلیون و 400هزار  تولد در کشور داشتیم که تاثیرات این موج جمعیتی باعث شد کشور سیاست‌های کاهش رشد جمعیت را اتخاذ کند. این متولدین وقتی به سن مدرسه رسیدند مدارس سه شیفته شد، وقتی به دانشگاه رسیدند برای پاسخ به تقاضای تحصیلات عالی انواع و اقسام دانشگاه‌ها تاسیس شد، وقتی به سن کار رسیدند دولت‌ها بیش‌ترین فشار بیکاری را تجربه کردند.

معاون طرح های آماری و آمار های ثبتی مرکز آمار ایران تصریح کرد: در آینده‌ای حدود 30 سال بعد، این گروه جمعیتی به سن سالمندی می‌رسند و اگر از اکنون برنامه‌ریزی نکنیم با بحران سالمندی مواجه خواهیم شد.

به گفته زاهدیان، در سال 1390 تعداد 4میلیون و299هزار  فرد 65 ساله و بیش‌تر در کشور داشتیم که این تعداد تا سال 1399 به 5میلیون و 255هزار نفر خواهد رسید، یعنی رشدی حدود 22 درصد را شاهد هستیم و در حالی که در حال حاضر که هنوز جمعیت ایران جوان محسوب می‌شود؛ نظام تامین اجتماعی در حمایت و مراقبت از سالمندان با مشکلات جدی روبه‌رو است و می‌توان از حمایت توسعه و سازماندهی موسسات رسمی ارایه خدمات به سالمندان شروع کرد.

*تغییر سیاست‌ها به موقع صورت گرفته است

وی بیان کرد: براساس اعداد و ارقام ایران جزو کشورهایی محسوب می‌شود که به موقع سیاست‌های جمعیتی خود را تغییر داده و فرصت کافی دارد تا آینده جمعیتی خود را تضمین کند، ولی اگر از این فرصت استفاده لازم را به عمل نیاورد، مانند بسیاری از کشورهای اروپایی با نرخ رشد جمعیت منفی مواجه خواهد شد.

معاون طرح های آماری و آمار های ثبتی مرکز آمار افزود: اولین اقدامات اجرایی برای رشد جمعیت باید فرهنگ‌سازی را در اولویت قرار داد، زیرا اگر بستر فرهنگی آماده نشود، صرف پول و هزینه هدر رفت منابع را به دنبال خواهد داشت.

زاهدیان با بیان اینکه در گذشته شعار سیاست‌های جمعیتی این بود که 2 فرزند کافی است، گفت: تبدیل این شعار به شعار 2 فرزند کافی نیست نیاز به کار فرهنگی وسیعی دارد و اگر در برنامه ششم به ایجاد فضای فرهنگی لازم بپردازیم و حمایت‌ها را حول کاهش سن ازدواج که به 7/26 سال برای مردان و 4/23 سال برای زنان رسیده، قرار دهیم، در برنامه هفتم مشخص خواهد شد که آیا به حمایت مستقیم از فرزندآوری است و اقداماتی مانند جایزه فرزندآوری نیاز  است یا خیر.