محقق ایرانی بمب ساعتی اتاق‌های عمل را خنثی می‌کند

به گزارش سراج24، ساسان صدری زاده با همکاری پرفسور «استرو هالمبرگ» با بکارگیری پیشرفته ترین ابر رایانه ها موفق به طراحی جدیدی از سسیتم تهویه هوا در اتاق عمل بیمارستان ها شده است که با انجام محاسبات ریاضی در حوزه مکانیک سیالات می توان میدان جریان هوا و انتشار آلودگی در اتاق های عمل را پیش بینی کرد که بدین ترتیب می توان انتشار عفونت بیمارستانی را در میان بیماران کاهش داد.

از آنجایی که تقریبا ۱۰ درصد از تمام اتاق های بیمارستانی در سوئد توسط بیماران مبتلا به عفونت های باکتریایی از قبیل «استافیلوکوک» اشغال شده است و این عفونت ها به دلیل بستری شدن بیماران در بیمارستان به آنها سرایت کرده است از این رو دستاور صدری زاده قادر به حفظ جان ۱۵۰۰ بیماری خواهد بود که مستعد به عفونت بیمارستانی هستند.  

صدری زاده ، از این دستاورد به عنوان روشی برای مقابله با «تیک تیک بمب ساعتی» یاد کرد.

*با ارائه روشی نوین در کاهش آلودگی باکتریایی در اتاق عمل، دستاورد قابل توجهی را بدست آورده اید. ممکن است به زبان ساده دستاورد خود و همچنین اهمیت و کاربرد آن را توضیح دهید؟ و از کجا ایده این پرژه را الهام گرفتید؟

همانطور که می دانید تاریخ جراحی تقریبا به قدمت عمر بشر است و بطور کل تیم های جراحی همواره تلاش می کردند تا بر سه مانع اصلی یعنی عفونت، درد و خونریزی غلبه کنند.

برای آن دسته از بیمارانی که نیاز به عمل جراحی دارند، همیشه خطر عوارض بعد از عمل وجود دارد. یکی از چالش برانگیزترین عوارض بعد از عمل می تواند عفونت مکان جراحی باشد.

ممکن است این نوع از عفونت بعد از عمل به اطراف زخم ناشی از عمل کشیده شود. این عفونت ها می توانند سطحی و فقط پوست را در برگیرند یا اینکه جدی تری باشند و بافت ها، اندام ها و عضو پیوندزده را مورد هدف قرار دهند. عفونت های جراحی بسیار وابسته به مورد است یعنی بعضی از بیمارها به دلیل عوامل مختلفی از قبیل سن، شرایط پزشکی نهفته، مشکلات جراحی و طول فرآیند عمل در معرض خطر بیشتر مبتلا شدن به عفونت های بعد از عمل هستند.

عفونت جراحی می تواند منجر به افزایش آمار مرگ و میر، بیماری و از دست دادن قوای بهبود در بیماران شود ضمن اینکه زمان بستری و نارضایتی بیماران را افزایش می دهد.

همچنین عفونت ها می توانند هزینه اقتصادی بیشتری بر دوش بیمار و سیستم درمانی جامعه تحمیل کنند. خطر ابتلا به عفونت جراحی در بیماران با باکتری های موجود در جریان هوا که در اتاق عمل وجود دارد، بسیار مرتبط است.

متخصصین حوزه کنترل عفونت معتقد هستند که در OR اعضای تیم جراحی عامل اصلی باکتری جریان هوا هستند. اعضای تیم جراحی موجودات زنده بیماری زا را در محیط پیرامون خود انتشار می دهند.

 شخص در هر دقیقه تقریبا ۱۰ هزار موجود زنده بیماری زا در مقیاس پوست را در حین قدم زدن منتشر می کند این درحالی است که فقط مقدار کمی از آنها برای مبتلا کردن شخص به عفونت شدید کافی است.

بر اساس گزارشات، «استافیلوکوک» یکی از شایع ترین باکتری های بیماری زا است که در اتاق های عمل یافت می شود و بعنوان یکی از عوامل اصلی عفونت های بافتی و پوستی است.

اخیرا میزان افزایش استفاده از مقاومت دارویی میکروب زا به یک نگرانی عمده تبدیل شده است و گونه های مختلف باکتری های «استافیلوکوک» در مقابل بسیاری از داروهای میکروب زا مقاوم شده اند.

این افزایش مقاومت در برابر داروهای میکروب زا بعنوان یک تهدید جهانی محسوب می  شود که از تغییرات اقلیمی خطرناک تر است و این «تیک تیک بمب ساعتی» (عفونت جراحی) می بایستی در کنار فهرست تهدید تروریسم بشریت قرار بگیرد.

پیشگیری و درمان عفونت جراحی معمولا به وسیله دارو درمانی؛ استفاده از داروهای میکروب زا و رقیق سازی و دفع ذرات عفونی؛ استفاده از سیستم تهویه هوا OR کارآمد و کنترل منشا؛ افزایش کارایی لباس تیم جراحی در پیشگیری از انتشار باکتری در هوا مدیریت می شود که با کاهش دادن نفرات و پایین آوردن فعالیت تیم جراحی در اتاق های عمل و همچنین بهینه کردن فعالیت کار آنها این مهم محقق می شود.

در این تحقیق ما بر روی کارآمدی سیستم تهویه هوا و کنترل منشا باکتری تمرکز کرده ایم. همچنین از پیشرفته ترین ابر رایانه ها برای انجام محاسبات ریاضی در حوزه مکانیک سیالات بهره برده ایم تا میدان جریان هوا و انتشار آلودگی در اتاق های عمل را پیش بینی کنیم.

تلاش می کنیم تا با بهینه کردن و بهبود دادن کارآمدی سیستم تهویه هوا، کمترین باکتری در اتاق های عمل باشد تا میزان عفونت های مکان جراحی را کاهش دهیم.

بخش دیگر این تحقیق برروی سیستم های لباس جراحی و بهبود کار اعضای تیم جراحی اختصاص داده شده است.

درشیوه OR جریان هوا در میان ۱۰ نفر که در اتاق عمل فعالیت دارند، خارج می شود.

*چه موانع مهم یا دشواری هایی در تحقیق شما وجود داشت؟ چگونه بر آنها فائق آمدید؟

اتاق های عمل بیمارستان در میان بحرانی ترین محیط های کاری قرار دارند و تحقیق در این حوزه بسیار دشوار است از این رو انجام تحقیقات علمی درحین فرآیند عمل جراحی ملاحظات اخلاقی و محاسباتی را شامل می شود که اغلب تکرار نمی شوند. دشواری محیط کار مانع دیگری است که بررسی آزمایش را بسیار سخت و پرهزینه  می کند.

تفاهم در میان مهندسین و تیم جراحی بعنوان یک عامل کلیدی است که می تواند موجب پیشرفت بیشتر در اصول سیستم تهویه هوا شود و نیز کنترل عفونت را ساده تر کند.

در حال حاضر شکاف زیادی میان رشته های پزشکی و مهندسی وجود دارد و این دو حوزه به ندرت با یکدیگر در تعامل هستند.

کنترل ذرات موجود در جریان هوا در بیمارستان ها و همچنین محیط اتاق های عمل نیازمند دانش جامع درباره منشاء و مکانیزم انتقال ذرات حاوی باکتری است. نقش جریان هوا بعوان وسیله ای برای جابجایی ذرات هوایی می بایستی به خوبی درک شود.

*چه مدت زمان می برد تا دستاورد شما در بیمارستان ها قابل اجرا شود و جان هزاران نفر را نجات دهد؟

در حال حاضر ارزیابی هایی بر اساس یافته های این تحقیق در بعضی از اتاق های عمل در حال آزمایش است. محیط جراحی بسیار پیچیده است و کوچکترین اشتباه می تواند منجر به یک فاجعه شود و بر همین اساس قبل از اینکه در اتاق های عمل واقعی از این شیوه استفاده شود، می بایستی که به خوبی مورد ارزیابی قرار بگیرد. بنابراین تحقیقات بیشتری نیاز است تا این شیوه در اتاق های عمل قابل اجرا باشد.

*آینده تحقیق خود را چگونه می بینید؟

 بر روی مدل های پیشرفته سیستم تهویه هوا هایبرید کار می کنیم تا از اصول جریان هوا برای داشتن کارآمدترین الگوی جریان هوا بهره ببریم.

به تازگی بسیاری از بیمارستان ها و شرکت های صنعتی در این حوزه فعال شده اند که این نشان از علاقمندی به این پروژه است و امیدواریم که همکاری گسترده ای با متخصصین در حوزه های مختلف داشته باشیم تا به پیشرفت این تحقیق تسریع ببخشیم.

*علاوه بر دستاورد علمی اخیر خود، چه پروژه های دیگری انجام داده اید که چنین شهرت فراگیری را برای شما به همراه آورده است؟

 بر روی شیوه دیگری به  منظور گرفتن، ناتوان کردن و دفع ذرات زنده (زیستا) در محیط جراحی کار می کنیم. این شیوه مستقل از سیستم های تهویه هوای اتاق عمل کار می کند و می تواند بسیار کارآمدتر نسبت به روش های فعلی کنترل عفونت رفتار کند.

*آیا نتایج تحقیق خود را برای اجرا این شیوه در بیمارستان های ایران می آورید؟ آیا مایل به داشتن برنامه ای برای همکاری مشترک با دانشمندان ایرانی در این رابطه هستید؟

پاسخ دادن به این سوال در این مرحله سخت است.