پزشک خانواده قربانی شتابزدگی دولت ها

به گزارش سراج24، استقرار "نظام ارجاع و پزشک خانواده" در کشور، به عنوان مهمترین برنامه ملی در حوزه سلامت تلقی می شود که اجرای آن از اوائل دهه ۸۰ کلید خورد. اما، متاسفانه بعد از گذشت این سالها، هنوز در ابتدای راه متوقف شده است. این در حالی است که نگاه های متفاوتی به این برنامه در دولت های مختلف وجود داشته و همین مسئله موجب شده تا روند اجرای آن، همواره با فراز و نشیب های زیادی مواجه شود. بطوریکه، وزارت بهداشت دولت یازدهم، با اجرای "طرح تحول نظام سلامت"، به یکباره از اجرای برنامه پزشک خانواده سر باز زده است.

دکتر داریوش طاهرخانی عضو شورای عالی نظام پزشکی کشور و رئیس نظام پزشکی تاکستان در گفتگو با خبرنگار مهر، از نظام ارجاع به عنوان یکی از اصول مترقی نظام سلامت در جهان نام برد و افزود: نظام های سلامت در جهان در مسیری حرکت می کنند تا در قدم اول "برابری در سلامت" و پس از آن "عدالت در سلامت" را برای همه مردم دنیا تامین نمایند.

وی تاکید کرد: دقت داشته باشیم "برابری در سلامت" فاصله بسیار زیادی با "عدالت در سلامت" دارد. برابری در سلامت یعنی همه افراد فارغ از هر گونه تقسیم بندی سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی نظیر جنسیت، نژاد، مذهب، جغرافیای محل زندگی و... ، به طور یکسان و برابر به خدمات و امکانات سلامتی به ویژه بهداشت و درمان دسترسی داشته باشند. به عبارت دیگر توزیع خدمات بهداشتی و درمانی یکسان باشد. بنابراین با بررسی شاخص "میزان دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و درمانی مورد نیازشان" می توان "میزان برابری در سلامت" را در کشور های مختلف مورد ارزیابی قرار داد. اما قرارگیری کشورها در رتبه های بالای "برابری در سلامت" در رنکینگ های بین المللی، به معنای آن نیست که حتما "میزان عدالت در سلامت" نیز در آنها بالاست.

طاهرخانی ادامه داد: "عدالت در سلامت" یعنی هر فرد مطابق نیازش از خدمات بهداشتی و درمانی بهره مند شود. به عبارت دیگر با بررسی شاخص "میزان دستیابی مردم به خدمات بهداشتی و درمانی"، می توان میزان عدالت در سلامت را در کشورهای مختلف بررسی نمود. چرا که گاهی به رغم تلاش دولتمردان و فراهم شدن امکان دسترسی عادلانه مردم به امکانات بهداشتی و درمانی، هرگز نیازمندان واقعی از خدمات مورد نیازشان بهره مند نمی شوند. گاهی شهروندان به رغم وجود مراکز ارائه دهنده خدمت در مجاورت محل سکونت شان، هرگز به خدمت مورد نیازشان دست نمی یابند و در این عدم امکان دستیابی، مولفه های مختلفی تاثیر گذار هستند. هر چند در مطالعات مختلف، عدم پوشش مناسب بیمه ای و سهم پرداختی مردم در هزینه های سلامت فاکتورهای اصلی در عدم دستیابی مردم به خدمات بوده اند، اما باید دقت داشت که مولفه های بسیاری در این موضوع دخیل هستند.

عضو شورای عالی نظام پزشکی کشور تاکید کرد: ظرفیت مراکز ارائه دهنده خدمت اعم از دولتی، خصوصی، خیریه و غیر دولتی در ارائه خدمات تخصصی و فوق تخصصی محدود است و گاهی افراد در زمان مراجعه، پشت درهای بسته تکمیل ظرفیت قرار می گیرند و در مقابل، در بررسی افرادی که ظرفیت ها را اشتغال کرده اند، گاها به افرادی می رسیم که نیازمند آن خدمت خاص نبوده اند و فراخور ذهن خود، ظرفیت را اشغال کرده اند، در حالیکه نیازمند خدمت دیگری بوده اند و مشکلاتشان در سطوح دیگر قابل رفع بوده است.

وی افزود: نظام ارجاع این اطمینان را ایجاد می کند که بیماران بر اساس نیاز واقعی خودشان از خدمات درمانی بهره مند می شوند و این موضوع نکته جدیدی در نظام سلامت دنیا نیست. بسیاری از کشورها در این اصل پیشرو بوده اند و کشورهایی نیز در حال پیگیری زیرساخت های آن هستند. و اهمیت آن در حدی است که سازمان های جهانی با ارزیابی میزان "شاخص دستیابی به خدمات درمانی" استقرار عدالت در سلامت را در کشورهای مختلف بررسی می نمایند.

طاهرخانی اظهارداشت: انتظار مردم در همه نقاط جهان از نظام های سلامت آن است که امکان دستیابی به خدمات مورد نیازشان را فراهم نماید و کشورهای مختلف برنامه های متفاوتی متناسب با فرهنگ و اعتبارات شان برای این موضوع دارند و اهمیت آن در حدی است که در تمام انتخابات جهان، اصلاح نظام سلامت به عنوان یکی از اهداف و برنامه ها توسط تمامی کاندیدا و جناح ها مطرح می گردد. به عنوان نمونه ۴ سال قبل، اوباما با طرح شعار اصلاح ساختاری بیمه ملی، جهت دستیابی مردم به خدمات مورد نیازشان، وارد صحنه انتخابات شد. هر چند امروز پس از گذشت ۴ سال، کارشناسان مختلف ارزیابی های گوناگونی از استقرار و میزان پیشرفت آن طرح مطرح می نمایند و به رغم گذشت زمان، هنوز دستاوردی برای مردم آنجا به همراه نداشته است اما همین شعار صرف نظر از میزان اجرایی شدنش، نتیجه انتخابات را به سوی مورد نظر هدایت کرد.

رئیس نظام پزشکی تاکستان با بیان این مطلب که کشورهای مختلف با برنامه های متنوع و متناسب با شرایط خود، سعی در استقرار نظام ارجاع دارند و در این میان برخی از کشورها استقرار نظام ارجاع را در قالب پزشک خانواده در دستور کار خود قرار داده اند که از جمله این کشورها می توان انگلستان، آمریکا و آلمان را نام برد، گفت: برای این منظور انگلستان از سال ۱۹۴۲ دارای یک سیستم درمان جامع ملی شده است که تمامی هزینه ها توسط بیمه ها پرداخت و خدمات به صورت رایگان ارائه می گردد. در آلمان، برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع بر اساس نظام تامین اجتماعی است که در آنجا هزینه های سرمایه ای توسط دولت و تمامی هزینه های بیمارستان ها و پزشکان توسط بیمه پرداخت می گردد. البته در هر یک از این کشورها قریب به نیم قرن زمان صرف مطالعه موضوع و ایجاد زیرساختهای لازم شده است و نهایتا کار را آغاز نموده اند.

وی در همین زمینه ادامه داد: متاسفانه در ایران "پزشک خانواده قربانی شتابزدگی دولت ها شده است"، به گونه ای که در اواخر کار دولت هشتم به یکباره و بدون وجود زیرساخت های مناسب، برنامه پزشک خانواده در روستاها آغاز شد و در اواخر دولت دهم به یکباره صحبت از توسعه برنامه پزشک خانواده در سراسر کشور مطرح می گردد و نتیجه این اقدامات شتابزده چیزی است که امروز ما در استان های فارس و مازندران می بینیم.

طاهرخانی با تاکید بر این نکته که مردم و جامعه پزشکی ابزارهای آزمون و خطای سیاستگزاران نظام سلامت نیستند، تصریح کرد: در ادوار مختلف، برنامه پزشک خانواده که می توانست پایه های نظام ارجاع را در کشور مستقر نماید، قربانی شتابزدگی دولت ها شد. دولتمردان باید به جای پر کردن کارنامه سوابق کاری خود، به تاثیر تصمیمات و اقدامات خود در زندگی و سلامت مردم فکر کنند.

عضو شورای عالی نظام پزشکی کشور با عنوان این مطلب که راه نجات نظام سلامت کشور، استقرار پزشک خانواده به شکل واقعی آن است نه آنچه در استان های فارس و مازندران اتفاق افتاده است، اظهار امیدواری نمود که روزی با استقرار نظام ارجاع در کشور، مردم به خدمات مورد نیازشان دسترسی عادلانه ای داشته باشد.

طاهرخانی گفت: شاید امروز با فضای ایجاد شده در نظام سلامت کشور، زمان آن رسیده باشد که متولیان امر، نتایج این برنامه ملی را در استان های یاد شده، بدون هیچ گونه اغماض یا فرافکنی منتشر نمایند. قطعا میزان رضایت مردم به عنوان دریافت کنندگان خدمات و جامعه پزشکی به عنوان ارائه دهندگان خدمت از جمله مولفه هایی خواهند بود که اصلاحات مربوطه را برای تداوم برنامه رقم خواهند زد. گریزی برای نظام سلامت وجود ندارد، جز با استقرار نظام ارجاع و پزشک خانواده، شاهد برون رفت از چالش های نظام سلامت نخواهیم بود. اصلاحات دشوار است و همیشه با مقاومت هایی همراه است، اما غیر ممکن نیست.

منبع:مهر