اوقات شرعی تهران
اذان صبح ۰۴:۴۵:۲۵
اذان ظهر ۱۲:۱۱:۵۹
اذان مغرب ۱۸:۳۳:۲۹
طلوع آفتاب ۰۶:۰۹:۰۶
غروب آفتاب ۱۸:۱۵:۲۵
نیمه شب ۲۳:۳۰:۲۵
قیمت سکه و ارز
۱۳۹۹/۱۰/۲۶ - ۱۶:۰۳

چرا همکاری با چین برای حکمرانی در فضای مجازی مهم است؟

به عبارتی حکمرانی فضای مجازی کاملاً آمریکایی است و تصمیم گیری‌های آیکان نیز مستقل از آمریکا نیست. انحصار در زیرساخت ارائه اینترنت توسط آمریکا به شدت مشهود است. به همین دلیل کشور چین خواستار مهیا شدن بستری برای ایجاد سازمان پروتکل‌های اینترنت زیر نظر سازمان ملل شده است.

چرا همکاری با چین برای حکمرانی در فضای مجازی مهم است؟

به گزارش سراج24، مبحث حکمرانی در فضای مجازی از جمله سرفصل های راهبردی در مواجهه با این فضاست. به جهت روشن شدن این موضوع و همچنین با توجه به سند همکاری ۲۵ ساله ایران با چین در حوزه های مختلف راهبردی، با هدف تصریح هرچه بیشتر حوزه های این همکاری و بالاخص تبیین اهمیت حکمرانی در فضای مجازی، سیدمسعود شریفی؛ پژوهشگر و دبیر هیئت اندیشه ورز مرکز تحقیقات و آینده پژوهی سازمان فضای مجازی سراج گفتگویی تفصیلی با خبرگزاری مهر انجام داده اند که در ادامه به آن می پردازیم.

حکمرانی در فضای مجازی و آینده تمدن بشری

کارشناسان و اندیشمندانِ گوناگونی در سراسر جهان بر این امر صحه گذاشته‌اند که تمدن آینده‌ی بشریت را باید در حوزه‌ی فضای مجازی مورد مطالعه قرار داد. گسترش، پیشرفت و توسعه‌ی تکنولوژی‌های دیجیتال طیِ ۶۰ سال گذشته و دورنما‌های گسترده‌ی پیشرفت این تکنولوژی‌ها نشان داده است که فرض‌کردنِ یک تمدن انسانی در آینده بدون تکنولوژی های دیجیتال غیرممکن خواهد بود. همان طور که طیِ ۲۰ سال گذشته تمدن‌های فعلی بشری به تکنولوژی‌های دیجیتالی مانند گوشی‌های هوشمند چنان خو گرفته‌اند که تمام ابعاد زندگی‌شان را تغییر داده است، دور نیست زمانی که این تکنولوژی‌ها به بنیاد‌های اصلی تمدن بدل شوند. بنابراین برای ادامه حیات در این تمدن و حفظ حاکمیت خود باید به حضور فعالانه و داشتن برنامه های راهبردی برای حکمرانی در فضای مجازی اهتمام جدی داشت.

هر کشوری که می‌خواهد برنامه‌ی‌ریزی دقیقی را برای آینده‌ی خود تهیه و تنظیم کند، چاره‌ای جز آن ندارد که این برنامه را متناسب با تاثیرات مختلف تکنولوژی‌های دیجیتالی بر ابعاد تمدنی بشری تنظیم نماید که در این میان نقش برخی تکنولوژی های دیجیتالی در عرصه حکمرانی فضای مجازی و مدیریت آن مهم تر است مانند تکنولوژی هوش مصنوعی که از تکنولوژی های بنیادین در این عرصه تمدنی است.

در این میان عملکرد انحصارطلبانه و استعمارگرایانه آمریکا در فضای مجازی، برخی کشورها را بر آن داشته که برای کمک به توسعه جهان و بهبود زمامداری اینترنت، احترام به حاکمیت کشورها در فضای مجازی و توجه به آینده مشترک بشریت در این عرصه، اقدامات مؤثری انجام دهند. یکی از این کشورها که دیدگاه «لزوم فعالیت‌های مشارکتی کشورها در فضای مجازی» را دنبال می‌کند چین است. این کشور طی سال‌های اخیر در کنفرانس‌های جهانی اینترنت، دیدگاه‌های خود را در این خصوص ارائه کرده و نسبت به رویه تهاجمی، خصمانه و استعمارگرایانه آمریکا در فضای مجازی انتقاد داشته است.

چین به تازگی گزارشی با نام «ایجاد جامعه‌ای با آینده‌ای مشترک در فضای سایبر با همکاری گروهی» را که در سال ۲۰۱۹ در کمیته سازماندهی کنفرانس جهانی اینترنت ارائه کرده بود، بازنگری کرده است؛ در این سند بر دستیابی به «توسعه مشترک، همکاری در زمینه تأمین امنیت سایبری، حرکت به سوی زمامداری مشترک و بهره‌مندی مشترک کشورها از مزایای اینترنت و فضای مجازی» تاکید شده است. به دلیل رویکرد مدنظر در این سند و با توجه به برنامه‌های ایران برای همکاری بلندمدت با چین، پرداختن به مساله همکاری دو کشور در حوزه اینترنت در ذیل این سند، خالی از لطف نیست.

در این میان این سوال مطرح می‌شود که همکاری ایران با چین برای برون رفت از استعمار اینترنت آمریکایی در چه موضوعاتی باید پیگیری شود و چه راهکارهایی مدنظر قرار گیرد تا منافع کشور در این همکاری تأمین شود. برای پاسخ به این سوال با سید مسعود شریفی آینده پژوه و دبیر هیأت اندیشه ورز فضای مجازی سازمان سراج، گفتگوی تفصیلی انجام داده ایم که در ادامه می خوانیم.

بایدها و نبایدهای همکاری استراتژیک ایران و چین در عرصه اینترنت و فضای مجازی چیست؟

کشورهای مختلف نگران موضوع انحصار آمریکا در زیرساخت‌های ارائه اینترنت هستند. برای مثال امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه دو سال پیش با تاکید بر اینکه نباید فقط دو رویکرد اینترنت آمریکایی و اینترنت چینی در جهان وجود داشته باشد، از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواست رویکردشان را در این باره تغییر داده و رویکردی جدید در زمینه اینترنت پیش بگیرند. چرا که اروپا هم باید ارائه دهنده اینترنت باشد.

اینترنت کابلی در جهان به شدت تحت کنترل چند شرکت قوی آمریکایی در سیلیکون ولی است، حتی مؤسسه آیکان که مدیریت واگذاری نام‌های دامنه و آدرس‌های پروتکل اینترنت را برعهده دارد، به شدت آمریکایی است. در حالی که ظاهراً یک شرکت حاکمیتی چند ملیتی و مستقل به نظر می‌آید اما کاملاً آمریکایی است و تصمیماتش تحت تأثیر مستقیم وزارت بازرگانی آمریکا قرار دارد.

به عبارتی حکمرانی فضای مجازی کاملاً آمریکایی است و تصمیم گیری‌های آیکان نیز مستقل از آمریکا نیست. انحصار در زیرساخت ارائه اینترنت توسط آمریکا به شدت مشهود است. به همین دلیل کشور چین خواستار مهیا شدن بستری برای ایجاد سازمان پروتکل‌های اینترنت زیر نظر سازمان ملل شده است.

-با توجه به اینکه چین خودش یکی از توسعه دهنده‌های اصلی اینترنت است و به عنوان رقیب آمریکا در حکمرانی فضای مجازی، سعی دارد خود را مطرح کند، نسبت ما با این کشور چگونه خواهد بود؟

چین قصد دارد متناسب با فرهنگ و نیازهای بومی خود، سند حکمرانی بر اینترنت را ارائه کند و در این زمینه اقدامات مهمی انجام داده است. از این رو همکاری ما با چین می‌تواند در ۳ بخش «قطعات الکترونیکی و چیپ ست ها»، «اینترنت ماهواره‌ای» و «تجهیزات مخابراتی ۵G» دنبال شود.

با توجه به این که چین در حوزه «قطعات الکترونیکی و چیپ‌ست ها»، به دلیل تحریم‌هایی که آمریکا علیه چین روانه کرده، به سمت تولید قطعات رفته و حرف برای گفتن دارد، ایران نیز با توجه به اینکه به شدت تحت تحریم آمریکا است، می‌تواند با پیوستن به چین، مساله تحریم آمریکا را خدشه دار کند. یک سوم بازار تجهیزات مخابراتی دنیا هم اکنون در اختیار کشور چین است و شرکت‌های پیشرو در حوزه فناوری ۵G نیز چینی هستند.

بحث «اینترنت ماهواره‌ای» یک بحث پرچالش برای همه کشورها است؛ هم اکنون شرکت استارلینک آمریکا خدمات اینترنت ماهواره‌ای ارائه می‌دهد. ایده این شرکت این است که با ماهواره‌ها دور دنیا بچرخد و اطلاعات بین ماهواره‌ها و افراد روی زمین را به هم مرتبط کند. البته با توجه به اینکه قیمت اینترنت ماهواره‌ای فعلاً بالا است، این پروژه هنوز تجاری نشده است.

گسترش اینترنت ماهواره ای چه مشکلاتی را در پی خواهد داشت؟

اینترنت ماهواره‌ای هیچ حد و مرزی برای انتقال دیتا ندارد و مرز کشورها را به رسمیت نمی‌شناسد. اینترنت ماهواره‌ای، هیچ حکمرانی برای اینترنت نمی‌پذیرد. این در حالی است که امکان نظارت بر اینترنت ثابت و سیار از گیت وی وجود دارد اما در اینترنت ماهواره‌ای هیچ نظارت و حکمرانی نمی‌توان داشت.

ما باید در این زمینه رویکرد کاملاً جدی و مقابله‌ای داشته باشیم و موضع انفعال را پیش نگیریم. چین از کشورهایی است که ادعای رقابت با آمریکا را در این حوزه دارد و از این رو چند شرکت برای توسعه سیستم‌های اینترنت ماهواره‌ای فعالیت خود را در این کشور آغاز کرده‌اند. پیش بینی می‌شود که در آینده و با تجاری شدن اینترنت ماهواره‌ای، کنترلی که در حوزه اینترنت کابلی وجود داشت از بین برود.در صورت همکاری ایران با چین، می‌توانیم روی اینترنت ماهواره‌ای خودمان نقش مؤثری داشته باشیم. به این شکل که بتوانیم با ایجاد یک منظومه ماهواره‌ای میان چین، ایران و چند کشور همسو به سمت اینترنت ماهواره‌ای برویم.

در این راستا باید زمینه را برای انتقال تکنولوژی از چین به ایران و تربیت نیروی انسانی متخصص فراهم کنیم. دانشگاه‌ها و نهادهای سیاستگذار ما باید وارد مساله اینترنت ماهواره‌ای شوند و از این رو، رویکرد چین می‌تواند برای ما ارزشمند باشد. اگر نتوانیم روی منشأ این فناوری اثرگذار باشیم، پیامدهای منفی آن برای ما بیشتر از پیامدهای مثبت آن خواهد بود.

رویکرد ایران در حوزه فناوری نسل پنجم ارتباطات (۵G) چیست و چه تعاملاتی می توانیم با چین داشته باشیم؟

همانطور که گفته می‌شود، ۵G آینده اینترنت است و این آینده فعلاً در اختیار چین است؛ البته آمریکا هم توسعه دهنده مهمی در این حوزه محسوب می‌شود و اروپا هم خیلی جدی در این عرصه وارد شده است.

کشورهای اروپایی از شرکت هواوی چین در این حوزه سرویس می‌گیرند اما آمریکا شرکت‌های چینی را در زمینه ۵G تحریم کرده است. آمریکا دلیل این تحریم را آسیب پذیری‌های امنیتی عنوان می‌کند اما آمارهای دنیای فناوری نشان می‌دهد که وحشت آمریکا از جایی دیگر نشأت می‌گیرد و اینها بهانه است؛ چرا که می‌داند در زمینه ۵G قدرتی نخواهد داشت و چین را خطر جدی برای از بین رفتن حاکمیت خود می‌داند.

برخلاف اینترنت ماهواره‌ای، چین در حوزه ۵G نقش مهمی دارد و ما باید همکاری با این کشور را در زمینه ۵G در دستور کار قرار دهیم. البته باید توجه داشت که نباید در این بازار کاملاً مصرف کننده باشیم. اگر قرار است فقط مصرف کننده فناوری باشیم، آمریکا و چین تفاوتی نخواهند داشت. باید بتوانیم مسیر را از مصرف کننده بودن به تحت حاکمیت قرار گرفتن، تغییر دهیم.

باید در این فضا مسیری را برویم که حکمرانی در ۵G را در اختیار داشته باشیم. این مساله جدی است. باید بتوانیم در حوزه ۵G پروتکل‌ها را مدیریت کنیم؛ توجه به این نکته ضروری است که ۵G خود به تنهایی یک تکنولوژی نیست و با خودش فناوری‌های متعددی از جمله هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و غیره را به همراه می‌آورد.

۵G دنیای جدیدی است و فرهنگ جدیدی ایجاد می‌کند؛ متأسفانه ما در کشور هنوز برای این فناوری فکری نکرده‌ایم. وزارت ارتباطات تنها در نقش وزارت سیم کش عمل می‌کند و متولی این حوزه مشخص نیست و ما برای ورود تکنولوژی ۵G و فرهنگ استفاده از آن آمادگی نداریم. باید بدانیم که اگر در این حوزه فکری نکنیم به شدت ضربه می‌خوریم. باید یک ایده استراتژیک برای آینده این بخش داشته باشیم و آن را با چین پیش ببریم.

نداشتن حاکمیت در حوزه فضای مجازی به دلیل نبود ایده استراتژیک و آینده محور در کشور است. مطالعه عملکرد کشورهای دیگری مانند ترکیه و عربستان در حوزه حاکمیت فضای مجازی نشان می‌دهد که در این کشورها فعالیت پلتفرم‌ها کاملاً تحت قوانین مشخصی دنبال می‌شود و محتوای قابل انتشار، به شدت رصد می‌شود. اما ما در کشور به هیچ عنوان این سطح از حاکمیت را نداریم و اگر در حوزه ۵G نیز منفعل عمل کنیم، مشکلات این بخش چند برابر می‌شود.

ما در حوزه خدماتی مانند پلتفرم، هیچ حکمرانی در کشور نداریم. باید به سمت بومی سازی این خدمات حرکت کنیم. در این راستا می‌توانیم از حیث انتقال تکنولوژی با کشور چین که خود توسعه دهنده جدی این بخش است، وارد همکاری شویم.

آینده حکمرانی فضای مجازی به چه سمت و سویی می‌رود؟

در آینده «حکمرانی داده محور» جایگزین «حکمرانی دولت‌ها» می‌شود. با توجه به توسعه و ارائه خدمات پایه کاربردی مانند موتور جستجو، پیام‌رسان، پلتفرم‌ها توسط آمریکا، این کشور در این حوزه به شدت انحصارگر است و از خدمات رایگانی که در اختیار ما می‌گذارد، دیتا جمع آوری می‌کند تا برای آینده حکمرانی داده محور مورد استفاده قرار دهد. از آنجایی که چین این موضوع را نپذیرفته برای خود خدمات پایه کاربردی مانند پیام‌رسان و موتور جستجوی بومی راه اندازی کرده است. اما ما همچنان تحت این انحصار آمریکایی قرار داریم.

جایگاه هوش مصنوعی در آینده فضای مجازی

هوش مصنوعی در ۴ لایه اینترنت هوش مند، هوش مصنوعی بیزینس، هوش مصنوعی ادراکی و هوش مصنوعی خودمختار در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۱۸ کشور چین به غیر از موضوع مربوط به بیزینس، در سایر موارد در دنیا رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. این کشور برای هوش مصنوعی سرمایه گذاری بسیاری انجام داده و هم اکنون یک رقابت جدی میان آمریکا و چین در حوزه هوش مصنوعی دیده می‌شود. چین در حوزه هوش مصنوعی نقشه راه‌های متعددی دارد و تا ۲۰۳۰ بیش از ۳ درصد GDP این کشور صرف منابع انسانی هوش مصنوعی می‌شود.

ما نیازمند تدوین سند استراتژیک با چین در حوزه هوش مصنوعی هستیم. چرا که در غیر این صورت چند سال دیگر، گدای هوش مصنوعی خواهیم بود و هیچ کشوری این فناوری را در اختیار ما نمی‌گذارد. در آینده نزدیک، جنگ کشورها در دنیا با موشک‌های پیشرفته اتفاق نمی‌افتد و ربات‌ها وارد این کارزار می‌شوند. به همین دلیل رابطه ما با چین در حوزه هوش مصنوعی، از نان شب هم واجب‌تر خواهد بود.

تکنولوژی‌هایی مانند روباتیک و به طور کل تمامی تکنولوژی‌های مربوط به انقلاب صنعتی چهارم که از دل هوش مصنوعی بیرون می‌آید،. چین در این حوزه پیشگام است و همکاری بلندمدت با این کشور، در شرایطی که بتوانیم محیط دانشگاهی خود را با این فناوری‌ها تطبیق داده و متخصص در این حوزه تربیت کنیم و انتقال فناوری داشته باشیم، بسیار مؤثر خواهد بود.

اشتراک گذاری
نظرات کاربران
هفته نامه الکترونیکی
هفته‌نامه الکترونیکی سراج۲۴ - شماره ۲۴۴
اخرین اخبار
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••
•••