گروه فرهنگی «سراج24»- مرتضی اسماعیل دوست: گفت و گویی مفصل، تحلیلی و عمیق برای بررسی روند مسائل فرهنگی و اوضاع امروز سینمای ایران در دولت یازدهم، با جهانگیر الماسی بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون و تئاتر شکل دادم که چنان از گفت و گویی ساده به عمق سخنان آتشین جهانگیر خان الماسی رسید که در پایان همراه با سخنانی شد که نمی توان در رسانه آن را منعکس ساخت؛ دردی که از شرایط نابسامان هنرمند سرازیر شده و موجب ادبیات متمایز و عصبانیت و فریادهای مرد با اخلاق سینمای ایران شد. گفت و گوی خواندنی ام با جهانگیر الماسی بدون هر گونه شرح اضافی منعکس می گردد.
*عملکرد نادرست سازمان سینمایی از خودرایی است؟
*سراج24: چند روزی است که جشنواره سی و چهارم فیلم فجر با انواع انتقادات صورت یافته به پایان رسیده است. چه برداشتی از برگزاری این دوره از جشنواره دارید؟
-الماسی: من در این دوره هیچ فیلمی را ندیدم و نمی توانم درباره آثار مشخصی صحبت کنم. اما می‌توانیم با نگاه کلی و عمیق تری به مسائل فرهنگی در شرایط فعلی بپردازیم. شما خوب می دانید که برگزاری جشنواره فیلم فجر زیر نظر سازمان سینمایی و توسط دبیر مربوطه در هر دوره برگزار می‌شود. از طرفی سازمان سینمایی هم زیر نظر دولت وقت بوده و دولت هم جزو ارکان مورد حمایت می باشد و براساس رای مردم انتخاب می شود. یعنی باید سلسله مراتب را بررسی کرد و ریشه ها را دریافت و بر این اساس سوالی که بر جا می ماند این است که آیا این نوع عملکرد نادرست مسئولان سینمایی بر اساس ضعف دولت بوده و یا این که براساس خود رای بودن مدیران میانی رخ می‌دهد؟
*سراج24: یعنی شما ریشه معضلات را در مراتبی فراتر از مدیران میانی مانند دبیر جشنواره و یا حتی رئیس سازمان سینمایی می یابید؟
-الماسی: سوال اساسی این جا است که چگونه ممکن است در نظامی که پشتوانه انقلابی داشته و اعتقادات دینی نزد مردمش موج می زند، نگاه و مسیری مغایر با این جریان ایجاد شود؟ عدم وجود نظم در برگزاری رویدای مانند جشنواره فیلم فجر می‌تواند به دلایل مختلفی مانند سهل انگاری مدیران باشد. البته اظهار نظر شخصی مانند بنده در پاسخگویی به دغدغه و سوال شما تنها نتیجه‌اش بیکاری بیشتر من و دور شدن از فعالیت سینمایی خواهد شد!
*نتیجه انتقاداتم دور ماندن از عرصه سینماست
*سراج24: بالاخره باید دردها را بیان کرد. توقع از افراد پیشکسوت و دغدغه مندی چون شما این است که به انعکاس دردهای هنرمندان بپردازید.
-الماسی: من کلی حرف دارم و نمی دانم چگونه بیان کنم و خیلی سخت است گفتن برخی مسائل، چرا که نتیجه انتقادهای افرادی امثال من دور ماندن از عرصه سینما بوده است!
*حاتمی‌کیا از متن انقلاب آمده
*سراج24: همان نتیجه ای که برای ابراهیم حاتمی کیا پس از انتقاد از عملکرد مسئولان سینمایی و دولت رخ داد و برخی نادیده گرفتن این فیلمساز متعهد را در لیست داوران سودای سیمرغ متصل به گفته هایش می دانند!
-الماسی: من ابراهیم حاتمی کیا را از چند منظر تحسین می کنم. یکی همین جسارتی است که در کلام و رفتارش وجود دارد. چگونه می توان چنین افراد متعهدی را حذف کرد؟ ابراهیم حاتمی کیا از متن انقلاب آمده و هیچ گونه آلودگی در او نمی توان یافت. من سال ها او را می شناسم و الحمدالله به هیچ سمت و سوی ناصوابی نرفته است. مگر امین تر و متعهدتر از این فرد در سینما وجود دارد؟ چرا نمی‌گذارید حرفش را بزند؟ حاتمی کیا بارها گفته که به فیلمسازان کشور اعتماد کنید و این ها از بچه های همین انقلاب هستند.
* می خواهند در عرصه‌های فرهنگی همه چیز را در تاریکی نشان دهند
*سراج24: به اعتقاد شما حذف امثال حاتمی کیا در واقع حذف نگاه عدالت خواهانه و متعهدانه در سینما است؟
-الماسی:حذف امثال حاتمی کیا در سینمای ما نتیجه همین عدم انتقادپذیری است. در صورتی که انقلاب اسلامی با مختصات عدالت محوری و آزاده خواهی به شکلی آگاهانه رخ داد. انقلاب اسلامی، انقلاب آگاهی بود. به قول امام خمینی(ره)، انفجار نور بود که همان آگاهی بخشی، دانش، شفافیت، روشنایی، فهم و دانایی است. اما حالا مسئولان مربوطه می خواهند در تمام عرصه های فرهنگی همه چیز را در تاریکی نشان دهند. این در حالی است که مسئولیت هنرمند نمایش و بیان همین روشنگری است و این ها می خواهند مسئولیت فوق را از هنرمند سلب کنند. برخی منتقدان و فیلمسازان در برنامه های خود می گویند کارکرد هنر سرگرمی است. برایم جای تعجب دارد که چرا این افرادی که درباره سرگرمی صحبت می کنند خودشان نتوانستند چنین اثری را بسازند؟
*سراج24: این دنباله ای از نگره مجذوب کننده ای است که سال ها سینمای هالیوود با تصاویری از سکس و خشونت و فریب به مخاطبان تزریق کرده است!
-الماسی: بله، سرمنشا این مساله هم از کتابی با نام «دنیای زیبای نو» نوشته هاکسلی آمده که سال ها پیش نوشته بود و خیلی راحت براساس آن می توان سر مردم را با عنوان سرگرمی کلاه گذاشت و این خواسته دنیای غرب است که متاسفانه از دوران قاجاریه تا به حال در کشور ما هم نفوذ کرده است. بعد از دوران استعمار نو چنین کتابی را نویسنده ای انگلیسی نوشت و در آن نگاه غربی ها را ارائه کرد که در سینمای هالیوود هم می بینیم.
* در دولت امید چه چیزی درست شد؟
*سراج24: سینمای امید، تعبیری راه یافته در گفتمان مسئولان سینمایی در دولت یازدهم بوده است. این در حالی است که در جشنواره اخیر فجر شاهد عمده آثاری بودیم که نگاهی غمگسارانه و تلخ را نمایان ساختند!
-الماسی:من نمی دانم چرا باید همه چیز دروغکی باشد! معنی دولت امید این نیست که همه چیز درست شده است. چه چیزی درست شده است؟ این دارایی های ما هم که هنوز در همان کشورهای غربی باقی مانده است. رفتیم در شرکت های مختلف و خودرو خریدیم، آن هم در کشوری که سرشار از آلودگی هوا است. این ها به دلیل نبود شورا و نگاهی متفکرانه است.
*روشنفکران و مقابله با فرهنگ
*سراج24: و همیشه فرهنگ قربانی سیاست می شود!
-الماسی: فرهنگ مجموعه داشته های یک ملت است و باید ارجح باشد. «فر» یعنی شکوه و عظمت و «هنگ» یعنی جمعیت و ملت که هویت یک کشور است. اساسا شعار جمهوری اسلامی ایران؛ استقلال، آزادی، جمهودی اسلامی است و این مساله فقط در حوزه اقتصادی و سیاسی نیست و باید در فرهنگ هم تجلی یابد. گاهی سیاست مدارها چنان اسیر سیاست می‌شوند که فرهنگ را رها می‌کنند. من واقعا تعجب می کنم که چگونه برخی مغایر با آرمان‌های انقلاب اسلامی عمل می‌کنند! برخی‌ها هم مُهری با نام روشنفکری گرفتند و از این طریق دارند به مقابله برمی خیزند. این در حالی است که انقلاب ما و رهبر ما براساس فرزانگی انتخاب شده است و باید فیلمسازان به دنبال روشنگری باشند.
*حالتمی کیا به من نوار جانبازان موجی را داد
*سراج24: از این منظر فیلم «بادیگارد» آقای حاتمی کیا هم فیلم روشنگری است.
-الماسی:خیلی خوب بوده و خدا پدرش را بیامرزد و امثال حاتمی کیا را در سینما و فرهنگ ما که کمیاب هستند٬ حفظ کند. این افراد نشان دادند که هنوز تعهد در سینما وجود دارد. من سال ها است که حاتمی کیا را می شناسم و شخصیت ایشان را بسیار برجسته می بینم و هیچ آلودگی در او سراغ ندارم. من هرگز یادم نمی رود که چند سال پیش در پژوی حاتمی کیا نشسته بودم و ایشان نواری ضبط شده از جانبازان موجی را که براساس گفت و گوها و تحقیقات وی به دست آمده بود به من داد و وقتی در خودرویم آن ها را گوش دادم تا خانه گریه کردم.
*به واژه سینمای پس از برجام باید خندید
*سراج24: حالا هم که برخی ها دم از سینمای پس از برجام می زنند!
-الماسی: والله باید خندید. خیلی کار قشنگی دکتر حداد عادل کرد وقتی کتاب قوام السلطنه را به آقای ظریف داد. حرف ها پشت این اهدای کتاب بود. اگر کمی مسئولان دولتی و سینمایی نگاهی به تاریخ کنند، دیگر از این گونه حرف ها نمی زنند. باید از تاریخ درس گرفت و تنها با ژست و ظاهر آراسته نمی توان خود را اندیشمند و مطلع دانست و با عینک زدن نمی توان خود را فهمیده خواند! مهم تر از معیشت چه مساله ای می تواند وجود داشته باشد که رها شده است. در سینما هم دنبال آثاری بی خاصیت و بی روح و بی رنگی هستند که مغایر با ارزش ها است.
*حضور احمدی‌نژاد در پشت صحنه فیلمم مانع پخشش شد
*سراج24: چند سال است که وضعیت نامشخصی برای اکران فیلم دفاع مقدسی شما با عنوان «رنج و سرمستی» وجود دارد. ریشه این نامهری را در انتقادات صورت یافته از سوی شما و یا به دلایل سیاسی می دانید؟
-الماسی: شک نکنید. بچه گانه است وقتی که آقای طباطبایی نژاد، مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی می گوید فیلم من ضعیف است! در صورتی که من آنقدر راش از این فیلم دارم که می توانم دوباره آن را مانند فیلمسازان دیگر تدوین کنم، چون که این فیلم در فرصت محدودی برای جشنواره مونتاژ شد. البته می دانم که این ها بهانه است و به شما می گویم که همه چیز بابت این بوده که آقای احمدی نژاد در آن دوران به پشت صحنه فیلم من آمدند و حالا این اثر را کنار گذاشتند!
بابا این آقا رئیس جمهور من بوده و کار خیلی خوبی هم کرده که آمده است. من خیلی به ایشان احترام می گذارم که برای مردم حاشیه نشین و مردم روستایی کارهای ماندگاری کرده است. من خیلی ایشان و حرکات شان را دوست دارم. بعد این ها می آیند و این را نقطه سیاه پرونده من می کنند! و همین باعث می شود که فیلم من را توقیف کنند و نگذارند که من کار کنم. من 3 سال است کنج خانه افتادم و پول اجاره ام را ندارم. برای چی؟ به دلیل سیاسی کاری این ها؟ یعنی چی؟... شما برای فیلم های پرت و پلایتان این همه تبلیغ می کنید، حالا فیلم ما ضعیف است. برآورد اولیه من برای فیلم «رنج و سرمستی»، 500 میلیون تومان بوده است اما تا به حال 1 میلیارد و 750 میلیون تومان پول گرفته شده است! باید جوابگو باشند و حساب کنند که این پول ها را چه کسی گرفته است؟ این ها بیت المال است و باید توسط کارشناسان بررسی شود و هزینه ها اعلام شود. آقای طباطبایی نژاد! من بارها از شما خواهش کردم که به من فرصتی برای رسیدگی دوباره به فیلم بدهید؟ شما باورتان می شود که من تا به حال فیلم خودم را درست ندیدم! یک کپی مسخره ای به من دادند که خجالت می کشم بگویم این رنگ فیلم من است. این همه برای فیلم های دیگر هزینه می کنید. من به شما ثابت می کنم که هر پلان فیلم من حرف اصولی دارد. آقای طباطبایی نژاد تو با چه سابقه درخشانی به ریاست مرکز گسترش رسیدی؟ تو کی هستی آقای ایوبی و چه سابقه ای داری که برای من تصمیم می گیری؟ چه سابقه ای داری که در صدر سینما نشسته ای؟...
