سراج24: 1. خداوند تبارک برای انسان دو عالم قرار داد؛ عالم درون و عالم برون؛ انسان در درون خود قوایی دارد که به وسیله آنان امور درونی خود را تامین می کند. این قوا تحت حکم رانی عقل کار می کنند(البته عقل در انسان های مختلف دارای مراتب متفاوت است). همچنین در بیرون از انسان اجتماعی است؛ متشکل از انسان های دیگر که هر فردی با این اجتماع ناگزیر از داشتن روابط است. از این رو انسان هم در درون خود و هم در برون خود ناگزیر از داشتن امیر و حاکمی است که به این دو نظام درونی و بیرونی سامان بخشد. نظام درونی انسان را عقل اداره می کند؛ این عقل است که صلاح و خیر انسان را می فهمد و برای آینده و حال او تصمیم می گیرد. همچنین در نظام خارج نیز، انسان ها فردی را به حاکمیت و امامت اجتماع بیرونی خود برمی گزینند تا اداره امور اجتماعی ایشان را برعهده گیرد.
همان طور که اطاعت از امیر و حاکم درونی یعنی عقل، زمینه ساز صلاح و فلاح هر فردی است، اطاعت از حاکم بیرونی نیز سبب تامین نیازهای اجتماعی و بیرونی همه افراد خواهد بود.
2. نظام آفرینش طوری طراحی شده است که هر موجودی برای ادامه حیات خود نیاز دارد تا دو خصلت را دارا باشد: یکی جاذبه و دیگری دافعه؛ در نظام طبیعی که از این قاعده کلی پیروی می کند به طور مثال هر موجودی که بخواهد ادامه حیات بدهد باید اولا دارای جاذبه باشد و ثانیا از دافعه نیز برخوردار باشد . شهوت و غضب را خدای متعال در حیوانات قرار داد تا این دو خصلت را در ایشان تامین کنند. هر جان داری با شهوت خود از امور مورد نیازش چون آب و غذا برخوردار می شود و با غضب خود از اموری مانند دوری از درندگان و دیگر بلایا، ادامه حیات خود را تامین و تضمین می نماید.
همین طور که در امور طبیعی، موجودات برای ادامه حیات خود نیاز به این دو خصلت و صفت(جاذبه و دافعه) می باشند در کل نظام آفرینش امر به همین منوال است. به این بیان که اگر موجودی خواست مسیر کمال را طی کند و به عوالم فوق طبیعی نیز دست پیدا کند باید از این دو صفت یعنی جذب و دفع بهره بگیرد؛ اما جاذبه و دافعه هر عالمی متناسب با همان عالم خواهد بود. وقتی انسانی بخواهد بالاتر از جهان مادی و طبیعی را تجربه کند باید جاذبه و دافعه های بالاتر از شهوت و غضب را کسب نماید. بدین بیان که از اموری که با این سیر متعالی او هم خوان نیست بپرهیزد و به اموری که با این حرکت سنخیت دارد در آمیزد.
در لسان دین از این دو ویژگی (جاذبه و دافعه) به تولی و تبری یاد شده است؛ تولی یعنی جذب و میل داشتن و دوست گرفتن و پیروی کردن و تبری یعنی روی برگرداندن و طرد کردن و برائت جستن. هر انسانی که بخواهد سر برآورد و بالاتر از جهان طبیعت را ببیند باید نسبت به یک سلسله امری تولی داشته و در مقابل نیز نسبت به یک امور دیگر تبری بجوید.
3. شناخت خداوند متعال و عبادت او تنها راه ماندگاری انسان است و اگر انسانی بخواهد از عالم فانی طبیعی بالاتر رود و ماندگار شود به در جهان باقی ساکن گردد باید به این ریسمان ابدی چنگ بزند. اما داشتن ایمان به الله خصوصیاتی دارد که به وسیله آن خصوصیات می توان آن را شناخت و به دست آورد.
ابی حمزه می گوید: امام باقر(ع) به من فرمود: «انما یعبد اللّه من یعرف اللّه فامّا من لایعرف اللّه فانّما یعبده هکذا ضلالاً قلت جعلت فداک فی معرفة اللّه به قال تصدیق اللّه عزّ و جلّ و تصدیق رسوله(ص) و موالاة علیّ و الائتمام به وبائمة الهدی و البرائة الی اللّه عزّ و جلّ من عدوّهم هکذا یعرف اللّه عزّ و جلّ؛ - کسی خدا را عبادت می کند که او را شناخته باشد و اگر کسی خدا را نشاسد او را گمراهانه عبادت می کند. ابی حمزه می گوید: از آن حضرت پرسیدم: شناخت و معرفت خدا چیست؟ فرمود: تصدیق و باور به خدا و باور به رسول خدا و ولایت علی(ع) را داشتن و امامت و پیشوایی او و پیشوایان هدایت را پذیرفتن و از دشمنان آن ها در نزد خدا بیزاری جستن حقیقت معرفت خداست.
بنابراین عبادت و شناخت خداوند حاصل نمی گردد مگر با دو ویژگی جذب و دفع (تولی و تبری) که نسبت به اولیاء خاص اوست.
از موارد بالا چند نکته قابل استفاده است: اول این که در نظام آفرینش هر موجودی برای ادامه حیات خود باید از دو خصلت جذب و دفع برخوردار باشد که این دو صفت را با دو قوه شهوت و غضب تامین می کنند.
دوم این که انسان چون به خلاف موجودات طبیعی راه و سمتی ورای و فرای طبیعت در پیش دارد ناگزیر است که به جاذبه و دافعه ای بالاتر از جذب و دفع طبیعی که توسط شهوت و غضب تامین می شود دست بیابد که از ان به تولی و تبری نام برده اند.
سوم این که از سوی دیگرروشن شده است که تنها راه ماندگاری انسان عبودیت و شناخت خداوند است و انسان برای آن که بتواند به کمال خود راه یابد باید اولا حق را بشناسد و ثانیا آن را عبادت کند.
چهارم این که با توجه به احادیث کثیر از جمله حدیث مذکور عبادت و شناخت حق منوط و مشروط به تولی از نبی مکرم و اولیاء برحق ایشان و تبری از دشمنان آنان خواهد بود.
پنجم این که در ابتدای بحث روشن شد که انسان با توجه به داشتن دو عالم درون و بیرون؛ از دو امیر و حاکم بهره می گیرد یکی عقل که امام درونی است و دیگری حاکم اسلامی که امام بیرونی است.
با توجه به این موارد مذکور چنین نتیجه حاصل می شود که در بخش درونی انسان تولی و بری خود را تابع عقل خود انجام می دهد. به این بیان که انسان ابتدا با عقل خود دوستان و دشمنان انبیاء و اولیاء خداوند را می شناسد و سپس در درون خود از ایشان و از اعمال ایشان پیروی کرده و از دشمنان ایشان تبری و دوری می جوید و ثانیا در امور اجتماعی تابع امیر و امام خارجی بود و تولی و تبری خود از این دو گروه را بر مبنای خواست رهبر و امام و حاکم اجتماع انجام می دهد، همانطور که در بخش درون از عقل خود که حاکم درون بود پیروی می کرد.
در آخر با توجه به نزدیکی به ایام سوگواری سید و سالار شهیدان و برگزاری گسترده هیئات عزاداری از همه عزیزان عزادار درخواست می شود که در امر تولی و تبری چنین عمل نمایند که در بخش درون تابع عقل خود بوده و از تمامی مخالفان و دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت منزجر بوده و با تمامی دوست داران ایشان دوستی نموده و در بخش برون و اجتماعی تابع امام بیرونی و رهبری اجتماعی باشند و به حفظ وحدت اجتماعی همت ورزند. هم بر حقانیت عقاید راسخ شیعه تاکید نمایند و هم از دامن زدن به اختلافات اجتماعی بین فرقتین پرهیز کنند. هم تابع اهل بیت و دوست داران و شیعیان ایشان باشند و هم از مدارا با مخالفان و منحرفان کوتاهی نورزند که در بخش بیرونی و اجتماعی خواست امام جامعه اینچنین است. همانطور که اطاعت از عقل درون که امام درون است واجب است اطاعت از امام بیرون در عرصه اجتماع برای حفظ وحدت جامعه نیز لازم خواهد بود.
انتهای پیام/
