گروه فرهنگی «سراج24»- مرتضی اسماعیل دوست: رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر با فرهنگیان کشور در فرمایشاتی گوهرمند ضمن اشاره به موارد مختلفی از سبک زندگی و نوع نگاه افراد جامعه به مواردی ارزنده در خصوص وظایف رسانه ملی اشاره داشتند و این گفته ها که در واقع چراغ راه رسانه ملی در مسیر پُر پیچ و خم رسانه ای است می تواند برای مسئولان و دست اندرکاران تلویزیون بسیار راهگشا باشد و اگر بیان این نظرات را در کنار تمجیدهایی که پیش از این از سوی رهبری در خصوص ریاست رسانه ملی بوده است، قرار دهیم به فرآیندی از علاقمندی و توجه خاص آقا نسبت به عملکرد رسانه ملی خواهیم رسید و این مساله بار مسئولیت متولیان امر را بیشتر خواهد کرد. از سویی بارها پیش از این شاهد نقطه نظرات رهبری درباره برنامه هایی خاصی در تلویزیون بوده ایم که نمونه آن تمجید از برنامه ارزنده «ثریا» بوده است.
حال نظری همراه با تامل و با نگاهی تفسیرگونه به فرمایشات اخیر رهبری در خصوص رسانه ملی خواهیم افکند تا مسیری روشن از وضعیت تلویزیون پیش روی ما قرا گیرد. رهبر معظم انقلاب درباره فعالیت های صدا و سیما عنوان داشتند: « صداوسیما خیلى نقش می تواند ایفا کند. من سال گذشته هم گفتم،عمل نشده، آن چنان که باید عمل نشده؛ صداوسیما باید یک سرفصل کارى مخصوص آموزش وپرورش داشته باشد؛ آدمهاى با فکر، بنشینند برنامه ریزى کنند. چند روز پیش -شاید هفته پیش- جمعى از نوجوانها و جوانهاى دانش‌آموز اینجا در حسینیه بودند و برایشان بنده صحبت کردم. یکى شان یک نامه اى به من داد، دیدم حرف حسابى میزند؛ نوشته بود که در صداوسیما براى کودکان برنامه هست، براى بزرگها برنامه هست، براى ما جوانهاى دبیرستانى برنامه نیست. دیدم راست میگوید، حرف درستى است. کدام برنامه را براى این جوان فراهم کردید که بتواند از آن استفاده روحى، استفاده فکرى، استفاده دینى، استفاده علمى کند. البته برنامه هاى علمى در بعضى از شبکه‌ها هست، اینها برنامه نیست؛ برنامه سازى باید بشود؛ هنرمندانه کار باید بشود. این هم یک دستگاه که دستگاه موظفى است.»
این بی تفاوتی ها از سوی مسئولان تلویزیون در حالی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی سال گذشته هم هم کیشی سازمان صدا و سیما با وزارت آموزش و پرورش را خواستار شده بودند و عنوان کردند: «دستگاه‌های تبلیغی و رسانه ملی باید به کمک بیایند. حتی گاهی پیشنهاد میشود که یک شبکه صداوسیما مخصوص این کار باشد که بتواند این موضوع را تبیین کند و تفهیم کند. این البته بستگی دارد به اینکه مسئولین آموزش و پرورش بنشینند با مسئولین صداوسیما و آنها هم همراهی کنند.»
در آسیب شناسی فرآیند آموزشی از طریق رسانه می توان به مواردی مختلف اشاره داشت و این که رسالت اصلی تلویزیون طبق گفته بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی می بایست همچون دانشگاهی برای مردم باشد، اما این بخش مهم تربیتی گاه در زیر سایه جاذبه برنامه های تولیدی دیگر نادیده انگاشته می شود. در این میان اگر چه چند سالی است که مسئولان صدا و سیما با تاسیس شبکه آموزش در تلویزیون سعی داشتند به اهداف آموزشی رسانه ملی شکلی عینی تر ببخشند، اما سوال این جا است که در این 13 سال و اندی از گشایش این شبکه تا چه میزان بار آموزشی به شکلی استاندارد و همه گیر از این شبکه تلویزیونی به خروجی نگاه و توجه مخاطب کشیده شده است؟ آیا این شبکه که زمان زیادی از حجم برنامه های خود را به مسائل آموزشی تخصیص می دهد توانسته است کارایی و گیرایی شبکه های خارجی آموزش مدار را برای بیننده داخلی پر کند؟! و آیا دیگر شبکه های نلویزیون توانسته اند با تولید برنامه هایی اثرگذار، بیننده را مشتاق تماشای برنامه های خود نمایند؟!
به طور حتم همان طور که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با شفافیتی قابل توجه عنوان داشتند بسیاری از امکانات رسانه برای آگاهی بخشی مردم توسط دست اندرکاران نادیده انگاشته شده و یا از تمام ظرفیت های آن استفاده بهینه ای نشده است و این در حالی است که آن سویی ها با انواع برنامه های فریبنده به دنبال ربایش مخاطب ایرانی هستند تا مغز و روحش را مطابق تفکرات ناسالم خود تصاحب نمایند. جالب این که شبکه آموزش به عنوان بازویی مهم در میان رسالت تربیتی صدا و سیما جهت کم کردن فاصله بار آموزشی برنامه های تلویزیون با انتظار مخاطب آغاز به کار کرد و اتفاقا شعار شبکه مبتنی بر «فرصت های برابر آموزشی» بود اما همانطور که حضرت آقا عنوان کردند بخش اعظمی از اقشار جامعه مانند جوانان دبیرستانی چندان با برنامه های همسان خود مواجه نمی شوند. همچنین برنامه های محدودی برای بخش دیگری از آحاد جامعه مانند افراد مسن و سالخورده وجود دارد و این در حالی است که رسانه ملی باید بتواند طیف های مختلف جامعه را با برنامه هایی آموزنده و مناسب جذب نماید. البته به لحاظ کمی و مطابق آن چه همیشه مسئولان ارائه می دهند آمارهای قابل توجهی از تولید برنامه های آموزشی وجود دارد که به قول آقا چندان تاثیری ندارد و در واقع می توان گفت که کارکردی تشریفاتی دارند! (مانند بسیاری از رسانه ها که بود و نبودشان هیچ تفاوتی ندارد)
البته بخشی از این انتقادات همانطور که در فرمایشات رهبری آمده است، معطوف به بی برنامگی و عدم تعامل از سوی وزارت خانه آموزش و پرورش بوده که اصولا ماهیتی ارزنده در باب هماهنگی با نهادهای دیگر ندارد و آن چه مسلم است وزارت آموزش و پرورش برای رسیدن به موقعیت های مناسب آموزشی می تواند از طریق تصویر کارایی بسیار زیادی داشته باشد.
در بررسی معضلات برنامه سازی در تلویزیون باید به فقدان اتاق فکری خلاق در برنامه سازی اشاره کرد، چنان که بسیاری از برنامه ها به دلیل بی توجهی به این مهم از مسیرهایی ناهموار و از طریق تقلید برنامه های غیر ایرانی گذران می کنند! این مساله وقتی برجسته می شود که ما نیاز داریم براساس فرهنگ و نگاه خاص دینی و فرهنگی خود برنامه هایی قابل استفاده را برای نیاز انواع مخاطب ایرانی با وجود تنوع دیدگاه ها و نگاه ها در نسل های مختلف به تولید برسانیم و پاسخگوی بسیاری از پرسش های مخاطب ایرانی شویم. بدیهی است هر گونه غفلت از این مسیر مخاطب را به سمت و سویی دیگر و گاه منحرفانه خواهد برد، چرا که به هر حال ذهن جوان به دنبال یافتن پرسش دغدغه های خود می باشد و اگر خوراکی مناسب برای آن ها فراهم نسازیم، به طور حتم نگاهشان را به دریچه هایی بیگانه خواهند دوخت!
