گروه فرهنگی «سراج24»- بعد از شهادت اباعبدالله الحسین(ع) و فاجعه ای که در سرزمین تفتیده کربلا روی داد، حرم اهل بیت در شرایط دشواری قرار گرفتند؛ شرایطی بحرانی که اگر رهبری درستی برای مدیریت آن صورت نمی گرفت می توانست پایانی برای عاشورا و فراموش شدن همیشگی اباعبدالله و هدف قیامش باشد ولی وجود دختر حضرت فاطمه زهرا(س) مانع از نابودی عاشورا و قیام کربلا شد.
زینب(س) توانست با قدرتی که از پدر و مادرش به ارث برده بود و با قدرت ودیعه گرفته از برادران شهیدش نه تنها عاشورا بلکه شیعه را نجات دهد.
در مورد این بانوی صبر و کرامت ده ها کتاب به زبان های مختلف به ویژه عربی و فارسی نوشته شده و ما در این گزارش تبرکا به معرفی پنج کتاب برجسته تر در این زمینه می پردازیم.
* بانوی آب و آیینه
"امراة اسمها زینب" را کمال السید (سیدعباس موسوی بغدادی)، نگاشته و سیدحسین حسینی آن را با عنوان "بانوی آب و آیینه" ترجمه کرده است.
'بانوی آب و آیینه 'روایتی است خطابه گونه با عبارات ادبی حزن‌انگیز از واقعه کربلا، از لحظه شهادت امام حسین (ع) و افتادن آن حضرت از اسب تا قیام مختار ثقفی؛ یعنی ایامی که حضرت زینب (س)، پرچمدار دفاع از اسلام و ادامه دهنده راه برادر بود.
آن چه در این روایت توصیف می‌شود عبارت است از: سرگذشت بازماندگان واقعه کربلا پس از به آتش کشیده شدن خیمه‌ها و به اسارت درآمدن زنان و کودکان، انتقال به کوفه، سخنان زینب (س) در برابر ابن زیاد در کوفه، سخنان ابن زیاد در جمع مردم کوفه، حضور کاروان اسرا در شام، خروش زینب (س) در کاخ یزید در شام، حمل سر بریده امام حسین (ع) بر روی نیزه، عزیمت اسرا به کربلا، شیوه و ناله در محل شهادت امام حسین (ع) و یاران آن حضرت در روز چهلم آن واقعه، بازگشت بازماندگان امام (ع) به مدینه و سرانجام قیام مختار ثقفی به خون خواهی امام حسین (ع) و پیروزی‌های وی .
انتشارات انصاریان این کتاب را در قطع رقعی ترجمه کرده و در اختیار عموم قرار داده است.
* آفتاب در حجاب
آفتاب در حجاب عنوان زیبایی است که سید مهدی شجاعی برای کتاب خود که شرحی داستان‌وار از گوشه‌ی عاشورایی حیات زینب کبری است، برگزیده است.
تبحر شجاعی در داستان پردازی بر کسانی که مروری بر نوشته‌های او داشته‌اند مخفی نیست، او در این نوشتار، این چیره‌گی‌اش را با چاشنی وقایع تاریخی و مستند در آمیخته تا ما‌حصل آن، واگویه‌ای زیبا و روان و مستند از رنجهای زینب کبری باشد.
این کتاب صرفاً به وقایعی از زندگی این بانوی بزرگ می‌پردازد که در ارتباط با امام حسین علیه السلام و واقعه‌ی کربلا باشد.
کتاب در 18 فصل و یا به تعبیر نویسنده، در 18 پرتو مهیا گشته است.
نویسنده با مخاطب قرار دادن آن حضرت، همچون روایت گری که گویا لحظه لحظه با او همراه بوده، به باز گویی خاطرات او، برایش پرداخته ، و تو گویی که حرفهای نهان در دلش را در آن لحظه‌های پر نهیب، بر زبان قلم آورده است.
شجاعی در بخشی از کتابش، زینب کبری(س) را این گونه معنا می کند: «زینب یعنى چشیدن خار پاى حسین با چشم . زینب یعنى کشیدن بار پشت حسین ، بر دل . وقتى از سر جنازه مسلم بن عوسجه آمد، وقتى که که محاسنش به خون حبیب ، خضاب شد، وقتى که رمق پاهایش را در پاى پیکر حر بن یزید ریاحى ریخت ، وقتى که از کنار سجاده خونین عمرو بن خالد صیداوى برخاست ، وقتى که جگرش با دیدن زخمهاى سعید بن عبدالله شرحه شرحه شد، وقتى که عبدالله و عبدالرحمن غفارى با سلام وداع ، چشمان او را به اشک نشاندند، وقتى که زهیر به آخرین نگاهش دل حسین را به آتش کشید، وقتى که خون وهب و همسرش ، عاشقانه به هم آمیخت و پیش پاى حسین ریخت ، وقتى که جون ، در واپسین لحظات عروج ، سراسر وجودش را به رایحه حضور حسین ، معطر کرد، وقتى که …»
این کتاب را انتشارات خود شجاعی یعنی نیستان منتشر کرده و تا کنون بیش از چهل بار تجدید چاپ شده است.
* زینب عقیله بنی‌هاشم علیهاالسلام
این کتاب به شرح زندگی حضرت زینب سلام‌الله علیها از ولادت تا زمان رحلت می‌پردازد و توسط هاشم رسولی‌محلاتی به نگارش درآمده است.
مقدمه کتاب با ولادت آن حضرت آغاز می‌شود و بخش‌های بعدی آن به دوران کودکی حضرت می‌پردازد و سپس ازدواج ایشان با عبدالله بن جعفر و شمه‌ای از فضائل زینب سلام‌الله علیها را مطرح می‌کند.
نویسنده در ادامه به سفر تاریخی آن حضرت به کربلا همراه با حضرت اباعبدالله و ماجرای شب و روز عاشورا اشاره دارد و سپس روز یازدهم محرم‌الحرام و حرکت کاروان اسرا به کوفه و وقایع آن و خطبه آتشین حضرت زینب در نزد ابن‌مرجانه را روایت می‌کند.
بخش دیگر کتاب به ورود کاروان اسرا به شام و بی‌احترامی یزید به آنها و خواندن اشعار کفرآمیز آن ملعون می‌پردازد و خطبه آتشین و سوزنده آن حضرت را می‌آورد. نویسنده در بخش‌های پایانی کتاب از بازگشت کاروان اسرا و قافله‌سالارشان، حضرت زینب به مدینه‌النبی سخن می‌گوید.
در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: «زینب در خانه علی علیه السلام قوت قلب پدر، انیس و مونس مادر و غمخوار برادرش حسین بن علی علیه السلام بود و در عرصه اجتماع، پیام‌رسانی سترگ، سخنوری کم‌نظیر، زاهدی شب‌زنده‌دار، مجاهدی نستوه و الگوی کامل زن معرفی شده در قرآن بود. او با شجاعتی تحسین برانگیز رو در روی یزید و درباریانش با قوت و قدرت پیروزی حق و شکست باطل را اعلان نمود و فرمود: یزید! هر حیله‌ای که داری به کار گیر و هر تلاشی می‌توانی انجام ده، سوگند به خداوند که هرگز نخواهی توانست نام و یاد ما را از ذهن‌ها محو کنی و یا آیین و وحی ما را از میان برداری ...»
این کتاب توسط نشر مشعر منتشر شده است.
* الخصائص‌الزینبیه؛ ویژگی‌های حضرت زینب علیهاالسلام
کتاب حاضر توسط علامه سید نورالدین حائری‌جزایری نوشته شده است. در این کتاب ولادت، القاب، عصمت، شمایل و دلایل، جهاد، امتحان و معرفت حضرت زینب، مراتب خوف و رضا و تسلیم او، مصایب و بلیات، صبر و مواسات و غیرت ایشان، نیابت خاصه و خدمات آن بانوی بزرگوار در کربلا، شباهت عقیله بنی‌هاشم با برخی از انبیاء و امامان و خطبه‌های آن حضرت مطرح و بحث شده است.
کتاب حاضر یکی از کتاب‌های مهم در زمینه زندگانی حضرت زینب سلام‌الله علیهاست. نویسنده این کتاب از علمای بزرگوار شهر مقدس نجف است که از محضر بزرگانی چون سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمد فیروزآبادی، سید محمدعلی حایری‌شهرستانی و آقا ضیاءالدین عراقی استفاده کرده است.
نویسنده کتاب دلیل نگارش این کتاب را مشاهده مطالب نادرست و غلط در کتاب‌های مقتل عنوان کرده است. کتاب برای اولین‌بار سال 1341 به زبان عربی به نگارش درآمد و بلافاصله به منزله اثری خدشه‌ناپذیر و قابل اعتماد به زبان‌های رایج دنیا ترجمه شد.
* زینب بانوی قهرمان کربلا
"السیده زینب عقیله بنی هاشم اثر معروف عایشه بنت الشاطی نویسنده مصری است حبیب چایچیان (مهدی آیت الله زاده نائینی) کار ترجمه این کتاب ماندگار را بر عهده داشته اند و با عنوان "زینب بانوی قهرمان کربلا" در ایران منتشر کردند.
این کتاب سرگذشت زنی است که مقدر بود در زندگی کوتاهش با حوادث هولناک و پیش آمدهای سهمگینی روبرو شود و نقش مهمی را در صحنه تاریخ اسلامی بازی نماید، که در کمتر توصیف آن می توان گفت: مقام ارجمندی داشت. اسم «زینب» در تاریخ اسلامی ما و تاریخ بشریت همیشه قرین نام واقعه هولناکی است، به نام «فاجعه کربلا» که به عقیده تمام تاریخ نویسان، یکی از بزرگترین کشتار های تاریخ اسلامی «عموماً» و بخصوص تاریخ شیعه بوده است. کتاب بانوی قهرمان کربلا از فصل بندی خاصی برخوردار نیست. ولی با مطالعه آن، می توان کتاب را در سه بخش به شرح ذیل تقسم کرد:
- از تولد حضرت زینب (س) تا مرگ معاویه
- از مرگ معاویه تا واقعه عاشورا
- روز عاشورا و حوادث پس از آن
عناوین مهم کتاب هم عبارتند از:
-پدران ونیاکان
- کودکان محزون
- هیجان قبل از طوفان
- خواهش واصرار
-به سوی دیار مرگ
- بانوی قهرمان کربلا
-کاروان اسیران
- برگشت کاروان
- خونخواه کربلا
بنت الشاطی در مقدمه عاشقانه ای برای کتاب «السیدة زینب عقیلة بنی هاشم» می گوید: «نام این زن در تاریخ ما و تاریخ انسانیت با مصیبتی قرین گریده و آن مصیبت کربلا می باشد.»
وی با قلم سحرانگیز خود که در نوع خود بی نظیر است، پس از ذکر مقدمه، فصل اول کتاب را به پدران و نیاکان زینب(علیهاالسلام) اختصاص می دهد و درباره تولّد این زن قهرمان تاریخ می نویسد:
«هنگام آمدن کودک، سروشی پراکنده شد که به زندگی سوزان و جانگدازش در فاجعه کربلا اشاره می کرد و از رنج ها و مصیبت هایی که در انتظار این کودک است، خبر می داد.»
بنت الشاطی گرچه اهل سنّت است، امّا هنگامی که سخن از یگانه مادر زینب پیش می آید، او با بی باکی تمام داستان غم انگیز حضرت زهرا(علیهاالسلام) را بیان کرده و درباره یاری خواستن فاطمه از مهاجر و انصار می نویسد:
«شب ها از خانه بیرون می آید، بر چارپایی که زمامش به دست علی است، سوار شده، به مجالس انصار می رود و برای شوهر خود یاری و کمک می طلبد. ولی همگی در جواب می گویند: ای دختر رسول خدا! ما با این مرد بیعت کردیم و اگر علی زودتر از او نزد ما می آمد، از بیعت او دست برنمی داشتیم. پسر عموی رسول خدا در جواب می گوید:
آیا سزاوار است که من پیکر رسول خدا را در خانه اش بگذارم و به خاک نسپارم و بیرون آمده بر سر قدرتی که آن حضرت ایجاد کرده، با مردم ستیز کنم؟ و زهرا در پی او می گوید: ابوالحسن جز آنچه شایسته بود، انجام نداده است، ولی آن ها کاری کردند که خدای از آن ها حساب خواهد کشید و بازخواست خواهد کرد.»
